Co nam grozi w pracy

Większość z nas skarży się na stres i przemęczenie związane z pracą. Często towarzyszą jej też np. hałas albo substancje uczulające powodujące choroby zawodowe. Dlatego każdy pracodawca ma obowiązek prowadzić badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia i tak zorganizować stanowiska pracy, aby je ograniczyć lub wyeliminować.

Najbardziej niebezpieczne zajęcia

Inspektorzy badają rocznie okoliczności i przyczyny ok. 3 tys. wypadków przy pracy. Najczęstszą ich przyczyną jest niewłaściwe zachowanie pracowników oraz zła organizacja pracy.

Przepisy bhp do prac szczególnie niebezpiecznych zaliczają np. roboty budowlane, prace w niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych, prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych oraz prace na wysokości.

Do wypadków najczęściej dochodzi wskutek upadku z wysokości, poślizgnięcia się, utraty kontroli nad maszyną lub ładunkiem.

Według danych Państwowej Inspekcji Pracy wypadkom przy pracy najczęściej ulegają robotnicy budowlani oraz kierowcy, wypadki śmiertelne najczęściej zdarzają się robotnikom pomocniczym w górnictwie i budownictwie.

Zagrożenia: wypadki, ale nie tylko

Wśród zagrożeń w pracy PIP wyróżnia:

• czynniki szkodliwe; ich oddziaływanie może prowadzić do choroby zawodowej (lista chorób znajduje się w rozporządzeniu ministra zdrowia);
• czynniki uciążliwe; mogą być przyczyną złego samopoczucia lub nadmiernego zmęczenia, nie prowadzą jednak do trwałego pogorszenia stanu zdrowia;
• czynniki niebezpieczne; mogą prowadzić do wypadku przy pracy.

Wśród czynników szkodliwych są: czynniki fizyczne (np. hałas, drgania mechaniczne, pola i promieniowania elektromagnetyczne); czynniki chemiczne (np. substancje toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze); czynniki biologiczne (bakterie, wirusy, grzyby), np. w rolnictwie, w jednostkach ochrony zdrowia.

Czynniki uciążliwe, czyli tzw. czynniki psychofizyczne, mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej. Zalicza się do nich obciążenie fizyczne i obciążenie psychiczne.

Obciążenie fizyczne wynika najczęściej z nieprawidłowej pozycji ciała podczas pracy, nadmiernej częstości wykonywanych czynności lub zbyt dużej masy przenoszonych przedmiotów. Przyczyną jest zwykle zła organizacja pracy lub stanowiska pracy, nieuwzględniająca zasad ergonomii, a także przepisów bhp. Obciążenie psychiczne z kolei jest charakterystyczne dla pracy umysłowej. Jego nasilenie zależy przede wszystkim od charakteru wykonywanych czynności.

Powszechny w pracy stres

Najpowszechniej występującym czynnikiem psychicznym jest stres. Jeśli się przedłuża, może powodować osłabienie, trudności w koncentracji i racjonalnym myśleniu, prowadzi też do bezsenności czy chorób. Skutkiem jest obniżenie efektywności w pracy i pogorszenie relacji z otoczeniem.

PIP przypomina, że w ocenie obciążenia psychicznego ważne jest uwzględnienie monotonii pracy, która wynika m.in. z jednostajności procesu pracy, konieczności stałego wytężania uwagi bez możliwości myślenia o sprawach niezwiązanych z pracą, a także łatwość pracy znacznie zmniejszająca potrzebę myślenia.

W Polsce jedynie 15 proc. przedsiębiorstw podejmuje działania zmniejszające stres zawodowy, a np. w Szwecji jest to 68 proc.