Niedożywienie u seniorów – wróg, którego nie widać na pierwszy rzut oka

Dlaczego seniorzy są najbardziej narażeni na niedożywienie?

Niedożywienie oznacza, że organizm otrzymuje mniej niezbędnych składników odżywczych i energii, niż potrzebuje. Problem dotyczy przede wszystkim białka, witamin (najczęściej witaminy D) oraz mikro- i makroelementów (np. żelaza). Jeśli spożywany pokarm jest za mało kaloryczny, co objawia się m.in. niezamierzonym spadkiem masy ciała, mówimy o niedożywieniu ilościowym, a jeżeli w organizmie pojawiają się niedobory składników odżywczym – o niedożywieniu jakościowym. To właśnie ten drugi rodzaj nie zawsze jest widoczny na pierwszy rzut oka.

Dlaczego seniorzy są najbardziej narażeni na niedożywienie? Wpływa na to szereg problemów, z którymi najczęściej zmagają się osoby starsze:

• czynniki kliniczne, np. brak łaknienia, pogorszenie węchu i smaku, braki w uzębieniu, przewlekłe choroby, niepełnosprawność, demencja, zaburzenia wchłaniania, trudności w połykaniu (presbyfagia lub dysfagia),
• czynniki psychospołeczne, np. brak umiejętności i wiedzy na temat przygotowywania posiłków (przede wszystkim u wdowców), samotność, ubóstwo, depresja, żałoba.

Sytuacja samotnie mieszkających seniorów, którzy stracili współmałżonka, jest wyjątkowo trudna. Robienie zakupów i przygotowywanie posiłków dla jednej osoby, a potem spożywanie ich w pojedynkę wielu starszym osobom całkowicie odbiera apetyt i motywację do działania. A jeśli do tego dochodzą choroby wieku starczego, które przecież mało kogo omijają, niedożywienie jest tylko kwestią czasu.

Skutki niedożywienia u osób starszych

Jakie są skutki niedożywienia u seniorów? Następstwa niedoborów obejmują wszystkie układy organizmu i narządy wewnętrzne. Jelita gorzej pracują, przez co pogarsza się trawienie i wchłanianie składników mineralnych i witamin. Pojawiają się zaburzenia flory bakteryjnej, zmniejsza się masa trzustki, a wątroba ulega stłuszczeniu. Zanikają mięśnie, również oddechowe (oraz sercowe!), więc obniża się sprawność wentylacyjna seniora i ryzyko wzrasta chorób płuc.

Temperatura ciała starszej osoby może obniżyć się o 1-2°C, więc dotkliwie odczuwa ona zimno i staje się bardziej podatna na infekcje. Pogarsza się również sprawność umysłowa, a nawet mogą wystąpić zaburzenia świadomości. U unieruchomionych seniorów wrasta ryzyko odleżyn. Wszystkie te dolegliwości nie tylko negatywnie wpływają na samopoczucie i zdrowie starszych osób – tak naprawdę skracają im życie.

Niedożywienie u seniorów – jak mogą pomóc bliscy?

Jeśli senior mieszka z Tobą, na pewno łatwiej Ci będzie zadbać o jego jadłospis. Postaraj się, aby jedzenie dla starszego podopiecznego zawierało wszystkie niezbędne składniki odżywcze, a także ładnie wyglądało. W przypadku problemów z przełykaniem, podawaj mu pożywne zupy krem, owoce starte na tarce o drobnych oczkach albo musy warzywno-owocowe. Warto również skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczyny dysfagii.

Co jednak zrobić, gdy problem dotyczy któregoś z Twoich rodziców lub dziadków, którzy prowadzą samodzielne gospodarstwo domowe albo przebywają w domu opieki? Staraj się jak najczęściej ich odwiedzać, zaproponuj pomoc w zrobieniu zakupów i gotowaniu albo przywieź przyrządzone wcześniej danie.

Niedożywieniu u seniorów można zapobiec

To fakt, że człowiek po 60. roku życia potrzebuje 60% kalorii w porównaniu z dwudziestolatkiem. Jednak jedzenie mniejszych porcji nie załatwia sprawy – a nawet może przysporzyć problemów. Posiłki przede wszystkim powinny zaspokajać zapotrzebowanie starszego organizmu na białko, składniki mineralne i witaminy. Dostosowany do wieku skład, łatwa do połknięcia konsystencja, a także odpowiednia ilość czasu przeznaczona na jedzenie to najważniejsze czynniki zapobiegające niedożywieniu u seniorów. Pomocne okażą się także urządzenia medyczne i gadżet usprawniające lub przypominające o prawidłowym i regularnym żywieniu – np. kubki i sztućce, otwieracze, śliniaki, a także wagi czy sprzęty do pomiaru składu ciała. Wszystkie je znajdziesz w sklepie Pomoce Dla Seniora.

Bibliografia

[1] Mziray, M. Żuralska, R., Książek, J., & Domagała, P. W. (2016). Niedożywienie u osób w wieku podeszłym, metody jego oceny, profilaktyka i leczenie. Ann Acad Med Gedan, 46, 95-105.