Standardy jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych

Standardy określone w rozporządzenie ministra zdrowia ws. standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych, określają, co powinno zawierać skierowanie na badanie, regulują też zagadnienia dotyczące laboratoryjnej diagnostyki medycznej.

Standardy skierowania

Zgodnie z rozporządzeniem ws. standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych, na skierowaniu na badanie powinny być m.in. dane pacjenta - imię i nazwisko, data urodzenia, miejsce zamieszkania, PESEL, a także pieczęć i podpis lekarza zlecającego badanie, rodzaj materiału i jego pochodzenie, data i godzina pobrania materiału do badania oraz dane osoby go pobierającej.

Zlecenie może być wystawione w formie elektronicznej.

Przepisy określają też procedury pobierania materiału do badań, uwzględniając sposób przygotowania pacjenta, rodzaj i objętość pobieranego materiału oraz sposób pobrania.

Badanie krwi i moczu

Zgodnie z rozporządzeniem mocz do wykonywanego rutynowo badania ogólnego pozyskiwany jest z pierwszej porannej mikcji.

Poza tym – jak zapisano – badać powinno się krew i mocz uzyskane:

• rano, po wypoczynku nocnym,
• na czczo,
• przy zachowaniu dotychczasowej diety,
• przed leczeniem lub po ewentualnym odstawieniu leków mogących wpływać na poziom mierzonego składnika, o ile nie zaburza to procesu leczenia.

Przechowywanie i transport

Pojemniki z pobranym materiałem powinny być oznakowane imieniem i nazwiskiem, numerem PESEL albo numerem identyfikacyjnym pacjenta, albo kodem kreskowym.

Osoba pobierająca materiał powinna:

• stosować przy każdym pacjencie nowe, jednorazowe rękawiczki, tylko w celu pobrania materiału,
• jednoznacznie zidentyfikować i zweryfikować tożsamość pacjenta, od którego został pobrany materiał,
• pobranie materiału potwierdzać podpisem.

Laboratorium ma obowiązek prowadzić dokumentację dotyczącą przechowywanego materiału przed i po wykonaniu badania, z uwzględnieniem: miejsca, czasu, temperatury, sposobów przechowywania, danych osób odpowiedzialnych za przechowywanie materiału.

Materiał do badań ma być transportowany i dostarczany do laboratorium w warunkach niezmieniających jego właściwości. Powinny to robić upoważnione osoby, w zamkniętych probówkach lub pojemnikach, w zamkniętym opakowaniu zbiorczym, oznakowanym "materiał zakaźny".

Kontrola jakości

Laboratorium może stosować metody badawcze, które odpowiadają aktualnej wiedzy medycznej i są opublikowane w piśmiennictwie międzynarodowym lub krajowym.

Metody te są rekomendowane przez ośrodki referencyjne, rekomendowane przez krajowego konsultanta w danej dziedzinie medycyny, zgodne z zaleceniami producentów wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro lub opracowane i opisane dla potrzeb danego laboratorium, z uwzględnieniem udokumentowanego przez laboratorium procesu walidacji.

Laboratorium powinno prowadzić stałą wewnętrzną kontrolę jakości badań, zgodnie z opartą na dowodach naukowych wiedzą i z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi kontrolnych.

Laboratorium powinno także brać stały udział w podstawowych programach zewnętrznej oceny jakości organizowanych przez Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej.

Jest to jednostka powołana przez resort zdrowia, która dbać ma o poprawę wiarygodności wyników badań, m.in. przez organizację porównawczych programów sprawdzianów międzylaboratoryjnych.