In vitro na NFZ

W grudniu 2023 r. minister zdrowia Izabela Leszczyna poinformowała, że w budżecie państwa przewidziano 500 mln zł na realizację programu leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego. Program, zatwierdzony przez Rząd RP i Prezydenta, ma ruszyć od 1 czerwca 2024 roku. Minister Leszczyna zapowiedziała powołanie zespołu ekspertów, w skład którego wejdą lekarze i bioetycy, aby opracować szczegóły programu.

Podczas konferencji, Małgorzata Rozenek-Majdan, reprezentująca środowiska związane z ustawą, podkreśliła znaczenie tego programu jako "prezentu na Dzień Dziecka", wyrażając nadzieję na szczęśliwy czas dla wielu polskich rodzin. Posłanka Agnieszka Pomaska przypomniała o wysiłkach związanych ze zbieraniem podpisów pod obywatelskim projektem ustawy, podkreślając szerokie poparcie społeczne dla programu. Wicemarszałek Sejmu RP, Monika Wielichowska, zwróciła uwagę na trudności związane z osiągnięciem rodzicielstwa, podkreślając, że in vitro stanowi nadzieję i szczęście dla wielu osób.

Na czym polega zapłodnienie in vitro?

In vitro, pełna nazwa to zapłodnienie pozaustrojowe (IVF - In Vitro Fertilization), to procedura medyczna, która pomaga parom borykającym się z problemami płodności. Proces ten polega na kilku etapach:

1. Stymulacja jajników: Kobieta otrzymuje leki hormonalne, które stymulują jajniki do produkcji wielu dojrzałych komórek jajowych (zamiast jednej, jak to ma miejsce w normalnym cyklu menstruacyjnym).

2. Pobranie komórek jajowych: Gdy komórki jajowe są gotowe, przeprowadza się procedurę ich pobrania. Jest to zabieg ambulatoryjny, podczas którego lekarz, używając specjalnej igły, delikatnie wybiera komórki jajowe bezpośrednio z jajników.

3. Zapłodnienie in vitro: Pobrane komórki jajowe są umieszczane w laboratorium razem z nasieniem partnera (lub dawcy). W idealnych warunkach, plemniki zapładniają komórki jajowe. Może to być również wspomagane przez bezpośrednie wstrzyknięcie plemnika do komórki jajowej w procesie zwanym ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection).

4. Kultura embrionów: Zapłodnione komórki jajowe, teraz nazywane embrionami, są hodowane w laboratorium przez kilka dni.

5. Transfer embrionu: Jeden lub więcej embrionów jest przenoszonych do macicy kobiety. Ten etap odbywa się zazwyczaj za pomocą cienkiego katetera wprowadzanego przez szyjkę macicy.

6. Wsparcie lutealnej fazy: Kobieta może otrzymywać dodatkowe leki hormonalne, aby wesprzeć endometrium (błonę śluzową macicy) i zwiększyć szanse na implantację embrionu.

7. Test ciążowy: Około dwa tygodnie po transferze embrionów przeprowadza się test ciążowy, aby stwierdzić, czy doszło do ciąży.

In vitro jest często stosowane w przypadku par, które nie mogą zajść w ciążę z powodu problemów z płodnością, takich jak zablokowane jajowody, niska jakość plemników, endometrioza, niepłodność idiopatyczna (niewyjaśniona) lub inne czynniki. Pomimo wysokiej skuteczności, procedura ta nie zawsze gwarantuje ciążę i może być emocjonalnie oraz finansowo obciążająca dla par.

W jaki sposób będzie przebiegało dofinansowanie in vitro?

Choć ustawa o in vitro weszła już w życie, to mówi ona jedynie o ogólnej kwocie przeznaczonej na realizację programu (500 mln. zł). Konkretny program polityki zdrowotnej leczenia niepłodności minister ma opracować przed 1 czerwca 2024 r.

Czy in vitro jest moralnie złe?

Zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro) budzi różne moralne wątpliwości i etyczne dyskusje, które często są zakorzenione w przekonaniach religijnych, kulturowych oraz osobistych wartościach. Oto niektóre z głównych kwestii moralnych związanych z tą procedurą:

1. Status embrionu: Jednym z głównych punktów sporu jest kwestia statusu i praw embrionu ludzkiego. Wiele osób i grup religijnych uważa, że życie zaczyna się od momentu zapłodnienia, dlatego embrion ma status pełnoprawnego człowieka. W kontekście in vitro, gdzie często tworzy się więcej embrionów niż jest wykorzystanych, pojawia się pytanie o moralny status tych niewykorzystanych lub zamrożonych embrionów.

2. Selekcja embrionów: W niektórych przypadkach, przed transferem do macicy, przeprowadza się testy genetyczne embrionów (PGD - preimplantacyjna diagnostyka genetyczna) w celu wykrycia wad genetycznych lub chromosomalnych. To prowadzi do dyskusji na temat selekcji genetycznej i potencjalnych konsekwencji takich działań, jak np. "dziecko na zamówienie".

3. Nadmiar embrionów: W procesie in vitro często powstaje więcej zdrowych embrionów, niż jest potrzebnych do jednej procedury. Kwestie związane z ich przechowywaniem, potencjalnym niewykorzystaniem lub destrukcją mogą budzić moralne wątpliwości.

4. Rola rodzicielstwa i rodziny: In vitro zmienia tradycyjne postrzeganie rodzicielstwa i prokreacji, pozwalając na zaangażowanie dawców nasienia lub komórek jajowych, a także surogatek. To rodzi pytania dotyczące znaczenia więzi genetycznych oraz roli rodziny.

5. Dostępność i nierówności: Procedury in vitro są kosztowne, co stawia pytanie o dostępność takiej metody leczenia dla osób o różnych możliwościach finansowych. Pojawia się problem nierówności społecznej w dostępie do technologii wspomagającej rozród.

6. Etyka medyczna i komercjalizacja: Rozwój technologii in vitro i związanych z nią usług komercyjnych (np. banki nasienia i komórek jajowych, surogatki) rodzi pytania o etyczne aspekty komercjalizacji prokreacji.

Te wątpliwości często wymagają indywidualnej refleksji lub bezkrytycznego przyjęcia stanowiska autorytetów. Przykładowo kościół katolicki sprzeciwia się metodzie zapłodnienia in vitro, argumentując, że narusza ona świętość życia ludzkiego od poczęcia oraz integralność małżeństwa i naturalnego aktu prokreacji. Zgodnie z nauczaniem Kościoła, życie ludzkie jest święte od momentu poczęcia, a in vitro, poprzez tworzenie i często niewykorzystanie nadmiarowych embrionów, narusza tę zasadę. Dodatkowo, Kościół uważa, że in vitro oddziela prokreację od naturalnego aktu małżeńskiego i może wiązać się z zaangażowaniem osób trzecich, co stoi w sprzeczności z katolickim pojmowaniem małżeństwa.