Kim są pielęgniarka i położna w systemie opieki zdrowotnej?

Praca pielęgniarek i położnych ma na celu doprowadzenie do utrzymania lub przywracania zdrowia, ograniczania skutków choroby, towarzyszenie pacjentowi w zdrowiu, chorobie i niepełnosprawności, a także kształtowanie umiejętności samoopieki i opieki ze strony najbliższych.

Jak przekonuje szefowa NRPiP, rola oraz pozycja pielęgniarki i położnej w systemie opieki zdrowotnej zależą od ich świadomości zawodowej oraz profesjonalizmu, ale także postrzegania ich przez społeczeństwo oraz podejścia do zarządzania opieką zdrowotną.

Pielęgniarka i położna - kiedyś i obecnie

Dr Rogala-Pawelczyk zwraca uwagę, że w przeszłości rola pielęgniarki i położnej koncentrowała się na pielęgnowaniu chorego w szpitalu, na pomocy w zaspokajaniu potrzeb biologicznych człowieka, wykonywaniu różnych czynności "dla" i "za" pacjenta oraz realizowaniu zleceń lekarskich.

Zmiana roli pielęgniarki i położnej w systemie opieki zdrowotnej ewaluowała wraz ze zmianą roli pacjenta, który w przeszłości miał ograniczony dostęp do wiedzy na temat zdrowia, choroby i opieki. Cechował go brak poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie, bierność w procesie leczenia. Współczesny pacjent dysponuje wiedzą na temat zdrowia, choroby, opieki medycznej, posiada pełną świadomość prawa do podejmowania autonomicznych decyzji w sprawach własnego zdrowia, dzięki czemu aktywnie może uczestniczyć w procesie leczenia i pielęgnowania.

W oparciu o te przesłanki rozwinęło się pielęgniarstwo samodzielne. Jego istotą jest działanie, w którym decydowanie o sprawach pielęgnacji pacjenta leży w gestii pielęgniarki i położnej. Następuje integracja działań opiekuńczych, leczniczych, terapeutycznych, co daje pielęgniarce i położnej określone miejsce w zespole terapeutycznym.

Profesjonalizm i samodzielność

Profesjonalizm i samodzielność zawodowa stanowią szansę dla pozycji współczesnego pielęgniarstwa, które w dużej mierze zależy od rozwoju nowoczesnych metod diagnostycznych, leczniczych, pielęgnacyjnych w dziedzinie opieki nad człowiekiem - uważa dr Rogala-Pawelczyk.

Podkreśla, że samodzielność zawodowa łączy się z szeroko rozumianą odpowiedzialnością. Oznacza również autonomiczne miejsce w zespole terapeutycznym.

Współczesna pielęgniarka i położna przygotowana jest formalnie i merytorycznie do pielęgnowania samodzielnego, profesjonalnego, odpowiedzialnego - podkreśla szefowa NRPiP.

Co utrudnia pracę pielęgniarkom?

Samorząd pielęgniarski wskazuje szereg czynników utrudniających realizację zadań wynikających z samodzielności zawodowej, m.in.:

• niestabilną sytuację systemu ochrony zdrowia w Polsce, która ogranicza rolę pielęgniarki i położnej do zadań instrumentalnych, obciążając ją zadaniami personelu pomocniczego,
• zmniejszenie liczby pielęgniarek i położnych, co oznacza pogorszenie warunków pracy,
• dysproporcję pomiędzy rozwojem nowoczesnej medycyny a możliwościami w zakresie doskonalenia zawodowego, utrudnienia w zakresie podnoszenia kwalifikacji przez pielęgniarki i położne.

Szefowa NRPiP zwraca również uwagę, że w dalszym ciągu przypisuje się pielęgniarce i położnej pomocniczą rolę w zespole terapeutycznym, a pomija się rolę i znaczenie tych zawodów w opiece zdrowotnej.

"Stały brak uznania i poszanowania dla godności zawodu sprzyja występowaniu zespołu wypalenia zawodowego. Pielęgniarki i położne narażone są na choroby powstałe w związku z pracą, co skutkuje spadkiem zainteresowania tymi zawodami. Odrębny problem stanowią manipulacje polityczne i społeczne, źle rozumiana konkurencja zawodowa" - ostrzega dr Rogala-Pawelczyk.