Żółtaczka typu B i C – wszystko co musisz wiedzieć o wirusowym zapaleniu wątroby

Wirusowe zapalenie wątroby – co to takiego?

Wirusowe zapalenie wątroby to ostry proces zapalny, który toczy się w tkance wątroby. Zapalenie to wywoływane jest najczęściej przez wirusy: HAV,HBV, HCV, HDV. Dostają się one do organizmu człowieka różnymi drogami np. przez zakażenie krwią lub kontakt płciowy. Po wniknięciu w organizm człowieka wędrują prosto do hepatocytów, by wejść w nie i je przeprogramować. A wszystko po to, aby zwiększyć w ten sposób swoją liczebność. Bo trzeba wiedzieć, że sam wirus, choć posiada materiał genetyczny DNA lub RNA, nie jest w stanie sam się rozmnożyć. Do tego potrzebuje innych komórek. Dopiero, gdy w nie wniknie, może zmienić ich "oprogramowanie" i sprawić, by zaczęły tworzyć inne wiriony. Z jednej zainfekowanej komórki może więc powstać tysiąc innych wirionów. A wszystkie one mogą albo dalej atakować hepatocyty, albo też krążyć w krwi, kale lub nasieniu aby zarazić inne osoby i dzięki temu jeszcze bardziej się rozprzestrzeniać.

Zaatakowane przez wirusy komórki wątroby przywołują zwykle na pomoc białe krwinki lub limfocyty. Aby komórki układu odpornościowego mogły je rozpoznać i pomóc tam, gdzie trzeba, hepatocyty umieszczają na swojej powierzchni specjalny "klej", do którego później białe krwinki przyklejają przeciwciała. Przeciwciała te mają za zadanie zniszczyć wirusy. Tyle, że walcząc z nimi zwykle niszczą też przy okazji komórkę wątroby. Jeśli tych zainfekowanych komórek wątrobowych jest bardzo dużo, dochodzi do zniszczenia sporej ilości wątroby, która nie ma czasu się zregenerować. Wtedy to też wątroba przestaje pełnić swoje oczyszczające funkcje. To z kolei sprawia, że w organizmie gromadzą się toksyczne związki m.in. bilirubina, która na co dzień wspomaga proces trawienia i ma żółty kolor. Kiedy jest jej zbyt dużo, zarówno skóra człowieka i oczy stają się żółte. To wtedy mówi się, że człowiek ma żółtaczkę. W momencie, gdy uszkodzona jest ponad połowa komórek wątrobowych, żółtaczka staje się niezwykle groźna i prowadzić może do nagłej niewydolności wątroby. Dochodzi wtedy do zagrożenia życia.

Zapalenie wątroby typu B

Zakłada się, że około 240 milionów ludzi na całym świecie jest nosicielami antygenu powierzchniowego (HBsAG) wirusa zapalenia wątroby typu B. Wirusowe zapalenie wątroby typu B może przyjmować u nich postać ostrą lub przewlekłą. Wirus może też pozostawać w stanie nieaktywnym. Należy pamiętać, że nieleczona postać przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B w ciągu 5 lat może doprowadzić do marskością wątroby lub rozwoju raka wątrobowokomórkowego.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B – objawy

Objawy zapalenia wątroby typu B w poszczególnych okresach są różne. W okresie inkubacyjnym, który trwa od 2 tygodni do 6 miesięcy, zapalenie może przebiegać bez żadnych objawów. W okresie przedżółtaczkowym, trwającym około 7 dni, mogą pojawić się już objawy dyspeptyczne, jak również uczucie rozdrażnienia, osłabienie, ociężałość czy bóle głowy. Chorzy skarżą się wtedy na ból w stawach lub też uczucie świądu. Obserwują także zmiany w kolorze moczu, a kał staje się u nich ciemniejszy. Niektóre osoby mogą odczuwać objawy podobne do grypy z towarzyszącą im gorączką, jak również mieć bóle w okolicy żołądka oraz w prawym podbrzeżu (co związane jest z powiększającą się wątrobą). Okres żółtaczkowy, który trwa do 12 miesięcy to czas, kiedy żółtaczka typu B pojawia się w mniejszym lub większym stopniu. Wtedy też może dojść do zaniku większości objawów z czasu przed żółtaczką. Tymi dolegliwościami, które nadal zostają z chorym, są: wymioty, zgaga, uczucie nudności czy odbijanie, czyli ogólnie rzecz biorąc – dolegliwości dyspeptyczne. W tym okresie może dojść do zakłóceń pracy wątroby, które mogą doprowadzić nawet do śpiączki wątrobowej.

Jak dochodzi do zarażenia wirusem typu B?

Do zakażenia wirusem typy B dochodzi najczęściej w wyniku kontaktu uszkodzonej skóry z krwią osoby zarażonej. Może też do niego dojść na skutek kontaktów seksualnych, jak również podczas porodu, gdy zarażona wirusem matka przekazuje go na nowo narodzone dziecko. Zakażenie drogą przezskórną możliwe jest w trzech wypadkach, a mianowicie: w momencie skorzystania z tej samej igły, co osoba będąca nosicielem wirusa; w trakcie kontaktów zawodowych (dotyczy to np. personelu medycznego, kosmetyczek czy fryzjerów, gdzie istnieje ryzyko skaleczeń i zetknięcia z krwią osoby chorej); jak również w momencie przetaczania krwi.

Leczenie wirusowego zapalenia typu B

Ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B wymaga hospitalizacji. Jeśli stan pacjenta po 4-6 tygodniach jest zadowalający, może on leczyć się w warunkach domowych. Przy ostrym stanie wirusowego zapalenia wątroby typu B, leczenie jest przede wszystkim objawowe i polega na wspomaganiu regeneracji wątroby. A to dlatego, że ma ono zwykle łagodny przebieg. Przede wszystkim trzeba zapewnić sobie dużo odpoczynku oraz wprowadzić lekkostrawną dietę, która uwzględni składniki odżywcze przyspieszające proces odnowy. Ponadto można sięgnąć po zioła na wątrobę typu np. ostropest. Kiedy chorzy zaczynają czuć się lepiej, powinni starać się spacerować na świeżym powietrzu. Ci, którzy nie mają apetytu, nie powinni się zmuszać do jedzenia. Brak łaknienia to sygnał od organizmu, że musi się teraz zająć ważniejszymi rzeczami niż trawienie, np. chce przeznaczyć energię na regenerację komórek. Należy więc zaufać intuicji i sygnałom płynącym z ciała i nie sięgać nawykowo po jedzenie. Kiedy organizm zacznie wracać do normy, wówczas apetyt wróci do normalnego poziomu. Do pół roku po przebyciu wirusowego zapalenia wątroby typu B nie powinno się spożywać alkoholu ani ciężkostrawnych potraw.

Przy zakażeniu przewlekłym, wirusowe zapalenie typu B leczy się przy pomocy interferonu przez okres 4-6 miesięcy. Interferony to naturalne cytokiny, które mają działanie przeciwwirusowe i wpływają na funkcje układu immunologicznego. Wydzielane są przez komórki układu odpornościowego w odpowiedzi na atak patogenów. Rozróżniamy trzy rodzaje interferonów: alfa, beta i gamma, ale tylko typ alfa stosowany jest przy wirusowym zapaleniu wątroby typu B. Ten typ produkowany jest naturalnie przez limfocyty B, limfocyty null oraz pobudzone makrofagi. Wskazaniem do zastosowania interferonu alfa jest np. zakażenie HBV, które trwa dłużej niż 6 miesięcy lub takie, gdzie występuje obecność wykładników replikacji wirusa. Oprócz interferonu alfa, przy wirusowym zapaleniu wątroby typu B stosuje się leczenie analogami nukleozydów, gdzie największe znaczenie ma lamiwudyna.

Zapalenie wątroby typu C

Wirus typu C został odkryty w 1989 roku. Wcześniej mówiło się o wirusie, który nie jest ani typu A ani typu B. Obecnie jest nim zakażonych około 700 tysięcy Polaków i około 170 mln ludzi na całym świecie. Utajony, czyli inkubacyjny, okres rozwoju tej choroby trwa od 2 tygodni do 3 miesięcy. Po nim występuje faza ostra, która jest szczególnie niebezpieczna z tego względu, że w tym okresie chorzy nie mają żadnych objawów, czują się dobrze, więc nieświadomie, w różnych sytuacjach zarażają otoczenie.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C – objawy

Wirusowe zapalenie wątroby typu C może przebiegać przez wiele lat bezobjawowo lub też z mało widocznymi symptomami. Dlatego tez najczęściej odkrywa się je przy wykonywaniu badań krwi. Objawami, które mogą skłonić do wykonania tego typu badań, są sygnały związane z uszkodzeniem wątroby takie jak: osłabienie, obniżenie wydajności pracy, większe zmęczenie, uczucie goryczy w ustach, gorszy apetyt, odczucie ociężałości w prawym podbrzeżu (które wiązać się może z niewielkim powiększeniem wątroby), czy też słabo zażółcone białka oczu. Bardzo rzadko ma się do czynienia z wyraźną żółtaczką. A ci którzy mają objawy takie jak żółtaczka typu C, z reguły zdrowieją. Szacuje się, że w 20% przypadków zakażenie ustępuje samoistnie. Jednak u pozostałych 80% zmienia się ono w formę chroniczną. Jeśli jest formą przewlekłą, może prowadzić do marskości oraz nowotworu wątroby.

W jaki sposób dochodzi do zakażenia wirusem typu C?

Do zakażenia wirusem typu C dochodzi zwykle podczas kontaktu z zainfekowaną krwią. Ma to więc miejsce podczas:

• zabiegów kosmetycznych z przerwaniem ciągłości skóry;
• wykonywania tatuażu lub piercingu;
• wizyt u stomatologa;
• robienia zastrzyków;
• przetaczania krwi;
• wykonywania różnych zabiegów medycznych, przy których powierzchnia skóry jest naruszona;
• korzystania z nożyczek lub brzytwy osoby zarażonej;
• w trakcie akupunktury.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C – leczenie

Gdy wirusowe zapalenie wątroby typu C jest w fazie ostrej, wówczas leczy się je monoterapią, stosując różne preparaty interferonu. Kiedy mamy do czynienia z przewlekłym stanem zapalnym oraz towarzyszącym mu zmianom pozawątrobowym, wówczas oprócz interferonu podaje się rybawirynę. Jedną z nowszych opcji leczenia chorych z wirusem HCV jest terapia oparta na trzech lekach, a mianowicie na interferonie pegylowanym, rybawirynie oraz inhibitorach proteazy HCV (BOC i TVR).

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła

• A.Laughin, Zdrowa wątroba, Wrocław 2018, s. 91, 93
• A.Gabryelewicz, Gastroenterologia w praktyce, Warszawa 2002, s. 210
• A.R.Davis, Ph. Rosenthal, Zapalenie wątroby typu B u dzieci, "Pediatria po Dyplomie" 2010, vol. 14, nr 4, s. 24
• Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów HBV dotyczące leczenia przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B w 2018 roku, praca zbiorowa, "Hepatologia" 2018, nr 18, s. 10-21. Dostęp online 4 października 2019 http://www.pasl.pl/wp-content/uploads/2014/10/Rekomendacje-Polskiej-Grupy-Ekspertow-HBV-2018.pdf
• Standardy leczenia wirusowych zapaleń wątroby typu C. Rekomendacje Polskiej Grupy Ekspertów HCV – 2011, praca zbiorowa, "Przegląd Epidemiologiczny" 2012, nr 66, s. 83-88. Dostęp online 4 października 2019  https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WL_jednostki/klinika-chorob-zakaznych-i-hepatologii/rekomendacje_pge-hcv_2011-1.pdf
• I. Sklianskaja, Wątroba, Warszawa 2010, s. 27-31
• Małecka, J. Wysocki, Wirusowe zapalenie wątroby typu B – profilaktyka, "Przewodnik Lekarza" 2001, nr 5, s. 108-111. Dostęp online 4 października 2019  https://www.termedia.pl/Wirusowe-zapalenie-watroby-typu-B-8211-profilaktyka,8,1166,0,1.html