Przeciwutleniacze to związki chemiczne wstrzymujące lub opóźniające proces utleniania. Dla człowieka ich najważniejszym źródłem są rośliny – przede wszystkim owoce i warzywa, które powinniśmy spożywać codziennie.
Przeciwutleniacze są bronią w walce z wolnymi rodnikami, czyli atomami lub cząsteczkami zawierającymi niesparowane elektrony. Pod wpływem pewnych czynników tlen, który wdychamy, przekształcany jest w wolne rodniki. Są one strukturami silnie reaktywnymi i dlatego mogą uszkadzać składniki komórek. Organizm wytworzył cały szereg mechanizmów chroniących przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników.
Dlaczego wolne rodniki są groźne
Do nadmiernego nagromadzenia wolnych rodników – nazywanego stresem oksydacyjnym - dochodzi, gdy przez dłuższy czas jesteśmy narażeni na stres emocjonalny, zanieczyszczenia (np. dym papierosowy i spaliny), nadużywamy alkoholu, stale przyjmujemy niektóre leki, mamy kontakt z metalami ciężkimi oraz przy zbyt intensywnej ekspozycji na promienie słoneczne.
Powstawaniu wolnych rodników sprzyja też niewłaściwa dieta – nadmiar żywności wysoko przetworzonej, jedzenie produktów skażonych pleśnią, przypalonych, wędzonych czy peklowanych.
Uważa się, że stres oksydacyjny przyspiesza procesy starzenia organizmu i jest przyczyną chorób cywilizacyjnych, m.in. nowotworów, miażdżycy, cukrzycy.
Zdolność wychwytywania wolnych rodników posiadają przeciwutleniacze, których podstawowym źródłem diecie są owoce i warzywa oraz ich przetwory.
Biochemicy wyróżniają kilka grup roślinnych przeciwutleniaczy: polifenole, karotenoidy, tokoferole (witamina E) i kwas askorbinowy (witamina C). Nazwy te znajdziemy w składzie wielu suplementów diety, jednak zdaniem specjalisty analityki medycznej dr Joanny Sikory z Zakładu Chemii Farmaceutycznej, Radiofarmacji i Analizy Leków Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, naturalne roślinne źródła antyoksydantów są niezastąpione i to one powinny być podstawą zdrowej diety.
Co powinno się znaleźć w diecie
Wśród owoców najsilniejsze właściwości antyoksydacyjne posiadają borówka czernica, aronia, żurawina, czarna porzeczka, malina, jeżyna truskawka. Z badań wynika, że owoce jagodowe i pestkowe przewyższają pod tym względem cytrusy – choć te są bogatym źródłem witaminy C.
Spośród przetworów owocowych wysoka zawartość przeciwutleniaczy wyróżnia wino – a to za sprawą resweratrolu, który jest polifenolem obecnym w winogronach (zwłaszcza czerwonych).
Warzywa zawierające znaczące ilości składników zwalczających wolne rodniki to czosnek, jarmuż, szpinak, kapusta brukselka, brokuł, czerwona papryka.
Do diety warto włączyć przetwory z pomidorów – soki, przeciery, koncentraty. Warzywo to dostarcza likopenu (karotenoid), który jest odporny na działanie wysokiej temperatury stosowanej podczas procesów kulinarnych, ma natomiast udowodniony wpływ na zmniejszanie ryzyka chorób serca.
Silne działanie antyoksydacyjne ma herbata - zarówno czarna jak zielona. W zielonej dominują katechiny, w czarnej - teaflawiny. Oba te polifenole hamują utlenianie "złego cholesterolu" (LDL), który prowadzi do powstawania zmian miażdżycowych.
Zobacz również: Warzywa i owoce - ich kolor ma znaczenie.
Komentarze (0)