Karta Praw Osób z Autyzmem

Autorami Karty była grupa posłów m.in. z parlamentarnej Grupy ds. Autyzmu. Dokument zawiera spisane w kilkunastu punktach podstawowe prawa dla osób z autyzmem.

Prawo do wartościowego życia

Zgodnie z zapisami Karty osoby z autyzmem mają prawo m.in. do możliwie niezależnego i w pełni wartościowego życia, pozwalającego na pełne rozwinięcie możliwości, wykorzystanie szans życiowych i pełnienie ról społecznych.

Karta zawiera zapisy o prawie do poszanowania intymności życia osobistego oraz do tworzenia pozbawionych przymusu związków z innymi osobami, a także ochrony przed nadużyciami, przemocą fizyczną i zaniedbaniem.

W Karcie jest też mowa o prawie osób z autyzmem do pełnego uczestnictwa w procesie podejmowania wszelkich decyzji dotyczących ich przyszłości, także za pośrednictwem ich reprezentantów. "W miarę możliwości ich życzenia powinny być uwzględniane i respektowane" - napisano w Karcie.

Wskazano ponadto na ich prawo do "egzystencji w warunkach odpowiednich do ich możliwości i potrzeb, w szczególności do egzystencji pozbawionej lęku i poczucia zagrożenia związanego z nieuzasadnionym umieszczeniem w szpitalu psychiatrycznym albo w innych instytucjach ograniczających swobodę i wolność osobistą".

Prawo do wykształcenia i zatrudnienia

W Karcie wskazano też na prawo osób z autyzmem do warunków mieszkaniowych uwzględniających specyficzne potrzeby i ograniczenia wynikające z ich niepełnosprawności, a także o prawie do wsparcia technicznego i asystenckiego niezbędnego do zapewnienia im możliwie produktywnego życia.

W dokumencie zawarty jest też zapis o prawie do wynagrodzenia wykluczającego dyskryminację oraz wystarczającego do zapewnienia niezbędnego wyżywienia, odzieży, mieszkania, a także gwarantującego zaspokojenie innych koniecznych potrzeb życiowych.

Osoby chore na autyzm mają też prawo do wsparcia w korzystaniu ze środków transportu, wsparcia umożliwiającego uczestniczenie i korzystanie z dóbr kultury, rozrywki, wypoczynku i sportu, a także równy dostęp do usług publicznych oraz rozwijania aktywności społecznej.

Kolejnym uprawnieniem jest prawo do odpowiedniego kształcenia i przygotowania zawodowego oraz zatrudnienia, wykształcenia i szkolenia zawodowego wykluczającego dyskryminację i stereotypy, uwzględniających indywidualne zdolności, możliwości i prawo wyboru zainteresowanej osoby.

Prawo do diagnozy i poradnictwa

Osoby z autyzmem mają też prawo do adekwatnej, bezstronnej, dokładnej i przeprowadzonej w możliwie najwcześniejszym okresie życia diagnozy i opinii medycznej, pedagogicznej, psychologicznej i logopedycznej oraz do łatwo dostępnej, bezpłatnej i adekwatnej edukacji, dostosowanej do możliwości i potrzeb, i pozwalającej na pełnienie ról społecznych, w tym szczególnie ról zawodowych.

W Karcie zagwarantowano też prawo do "odpowiedniego poradnictwa i usług dotyczących zdrowia fizycznego, psychicznego oraz zaspokojenia potrzeb duchowych, w tym również zapewnienia odpowiednich z uwagi na potrzeby i wybory osoby metod terapeutycznych i leczenia farmakologicznego".

Osoby z autyzmem mają również prawo do "uczestniczenia, w miarę możliwości bezpośrednio lub za pośrednictwem reprezentantów, w procesach tworzenia dla nich form wsparcia oraz tworzenia i zarządzania placówkami tak, aby były one dostosowane do ich specyficznych potrzeb".