Obdukcja i zaświadczenie lekarskie dla ofiar przemocy

Zaświadczenie może wystawić każdy lekarz, a obdukcję jedynie biegły lekarz sądowy. Obdukcja jest odpłatna, poza przypadkami, kiedy zleca ją organ prowadzący postępowanie karne; zaświadczenie zaś jest bezpłatne.

Zaświadczenie - za darmo u każdego lekarza

Znowelizowana w 2010 r. ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie daje każdej ofierze przemocy domowej prawo do bezpłatnego badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy. Wprowadziła też możliwość wystawiania ofierze przemocy zaświadczenia o obrażeniach.

Wciąż jednak wielu lekarzy nie wie o tym, że na prośbę ofiary powinni taki dokument wystawić.

Wzór zaświadczenia i to, co powinno ono zawierać, określił w rozporządzeniu minister zdrowia. Powinna znaleźć się tu m.in. opinia o stanie zdrowia osoby badanej, ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju stwierdzonych uszkodzeń ciała oraz możliwych przyczyn i czasu ich powstania.

Co istotne, zakres zaświadczenia ogranicza się do opisu badania i ewentualnego stwierdzenia obrażeń ciała, a także określenia - na podstawie oświadczenia pacjenta - możliwych przyczyn powstania obrażeń. Lekarz wystawiający zaświadczenie, jeśli nie jest bezpośrednim świadkiem aktów przemocy, nie może mieć wiedzy na temat jej przyczyn.

Zaświadczenie ma znaczenie jako materiał dowodowy w zakresie ustalenia, że doszło do obrażeń. Nie będzie ono jednak stanowiło dowodu w zakresie przyczyn powstania tych obrażeń; może tylko stanowić dowód, że pacjent wskazał na takie przyczyny – wyjaśnia Grzegorz Wrona, prawnik, konsultant Specjalistycznej Poradni Rodzinnej ds. Przeciwdziałania Przemocy oraz Stowarzyszenia na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia".

Obdukcję oraz zaświadczenie wystawione przez lekarza można przedstawić w sądzie lub w prokuraturze jako dowód w sprawie.

Różnice pomiędzy zaświadczeniem a obdukcją

Na podstawie zaświadczenia prokurator może złożyć wniosek o przeprowadzenie obdukcji. Może ją przeprowadzić jedynie biegły lekarz sądowy.

Treść obdukcji jest szersza niż zaświadczenia, np. może zawierać opis, jaki był mechanizm powstania obrażeń; określenie, na jak długo wywołują rozstrój zdrowia lub naruszają czynności narządów ciała.

Grzegorz Wrona przypomina: jeżeli osoba chcąca uzyskać obdukcję udaje się do biegłego prywatnie, musi liczyć się z tym, że zapłaci za jej wystawienie. Jeżeli obdukcja jest wystawiana w związku z postanowieniem wydanym w trakcie postępowania przygotowawczego, osoba pokrzywdzona nie ponosi kosztów.

Jednak często od powstania obrażeń do wystawienie wniosku mija tyle czasu, że niektóre obrażenia nie są już widoczne. Dlatego warto poprosić lekarza o wystawienie zaświadczenia jak najszybciej po powstaniu obrażeń. Zawarty w nim opis może być podstawą do ustaleń dla biegłego sądowego.

Aktualna lista lekarzy sądowych uprawnionych do wystawiania obdukcji jest dostępna w internecie oraz w każdym sądzie rejonowym.

Więcej informacji na temat roli lekarzy w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie można znaleźć na stronie kampanii "Lekarzu, reaguj na przemoc!" www.lekarzureagujnaprzemoc.pl zorganizowanej przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.