Pierwsza pomoc w urazach kończyn

Rodzaj urazu może być stwierdzony dopiero w szpitalu.

Skręcenie

Jest to uraz struktur okołostawowych (więzadeł, torebki stawowej itp.), do którego dochodzi najczęściej przy różnego rodzaju upadkach.

Objawy to: ból, zasinienie, obrzęk stawu powodujący zniekształcenie

Skręceniu towarzyszy na ogół utrata ruchomości stawu, jednak poruszanie kończyną jest możliwe, można np. chodzić ze skręconą nogą.

Zwichnięcie

Znacznie poważniejszym urazem jest zwichnięcie. Jest to przemieszczenie przylegających do siebie powierzchni stawowych, któremu może towarzyszyć uszkodzenie torebki stawowej. Przy zwichnięciu może dojść do przemieszczenia kości w uszkodzonym stawie.

Objawy są podobne jak przy skręceniu, jednak zwichniecie zdecydowanie utrudnia poruszanie kończyną.

Zarówno przy skręceniu, jak i przy zwichnięciu może dojść do wylewów podskórnych, które dodatkowo niszczą stawy.

Złamanie

Złamanie to przerwanie tkanki kostnej, z ewentualnym przemieszczeniem kości względem siebie. Złamania dzielimy na: zamknięte – nie ma przerwania ciągłości skóry w okolicy uszkodzonej kości; otwarte – uszkodzona jest także skóra i na ogół widać kość.

Objawy: ból, obrzęk i zniekształcenie kończyny (np. wygięcie w nienaturalny sposób), pacjent nie może poruszać złamaną kończyną.

Zarówno przy złamaniu otwartym, jak i zamkniętym może dojść do krwotoku w wyniku przerwania dużych naczyń krwionośnych. Może wystąpić też tzw. zator tłuszczowy (gdy z kości wydobywa się szpik i trafia do układu krwionośnego), co grozi nawet śmiercią.

– Złamania kości długich (uda, podudzia, ramienia, przedramienia) są wskazaniem do natychmiastowego wezwania pogotowia, bo może im towarzyszyć bardzo duże krwawienie. Zdarza się, ze pacjent, który np. ma złamane oba uda, umiera nie z powodu złamań, ale krwotoku - ostrzega ratownik.

Czasem dochodzi jedynie do pęknięcia kości. Kończyna nie będzie wtedy zniekształcona, nie dochodzi do przemieszczenia. Jednak to, do jakiego rodzaju urazu doszło, można stwierdzić tylko na podstawie prześwietlenia.

Nie należy na siłę poruszać uszkodzoną kończyną, ponieważ ostre końce kości mogą spowodować uszkodzenie okolicznych naczyń i nerwów.

Pierwsza pomoc

Postępowanie w przypadku skręcenia, zwichnięcia i złamania jest podobne. Przede wszystkim należy zabezpieczyć i unieruchomić - przy złamaniach - dwa najbliższe stawy, a przy uszkodzeniach stawu – staw i sąsiadujące z nim kości.

W przypadku złamania otwartego w pierwszej kolejności należy zabezpieczyć ranę jałowym opatrunkiem i powstrzymać krwotok.

– Jeśli kość wystaje ponad ranę, nie usiłujemy jej wpychać ani korygować. W żadnym wypadku nie należy próbować nastawiać kości - to robi tylko lekarz! - podkreśla ratownik. Ostrzega, że nieumiejętne próby nastawiania kości mogą skończyć się nawet amputacją.

Kończynę górną można unieruchomić, mocując do tułowia. Ręka powinna być zgięta pod kątem 90 stopni i zabezpieczona trójkątną chustą lub zwykłym szalikiem, który może być użyty jako temblak. Ręka powinna opierać się na chuście, być jak najbliżej tułowia. Jeśli druga ręka jest zdrowa, może ją przytrzymywać. Ta pozycja sprawia pacjentowi najmniej bólu.

Przy urazach kończyn dolnych trzeba ułożyć pacjenta na płaskiej, równej powierzani. Nogę najłatwiej unieruchomić przy pomocy drugiej, zdrowej nogi. Związujemy je ze sobą bandażem lub szalikiem.