Płaskostopie potocznie zwane platfusem

Płaskostopie, potocznie zwane platfusem, oznacza całkowite lub częściowe obniżenie sklepienia, czyli charakterystycznych łuków stopy. Sklepienia te są efektem prawidłowego napięcia mięśni, a ich rolą jest amortyzacja obciążenia podczas chodzenia czy skakania. Jeśli sklepienie podłużne lub poprzeczne jest obniżone, stopa przylega do podłoża całą powierzchnią.

Aby przekonać się, czy nasza stopa nie ma zniekształceń, można samemu wykonać prosty test i odbić na podłodze ślad mokrej stopy. Odbitka dobrze zbudowanej stopy charakteryzuje się wgłębieniem po stronie przyśrodkowej. Jeśli wgłębienia brak lub jest ono niewystarczające, można mówić o płaskostopiu. Warto też, zwłaszcza w przypadku dzieci, przyjrzeć się podeszwom butów, czy nie są nadmiernie zdarte po jednej stronie.

Płaskostopie - u dzieci nie zawsze powód do zmartwienia

Całkowite przyleganie stopy do podłoża jest naturalne dla małych dzieci rozpoczynających chodzenie. Jak wyjaśnia w rozmowie dr n. med. Elżbieta Binek, fizjoterapeuta dziecięcy w Centrum Medycznego Damiana, u dzieci wynika to z nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej (szczególnie w okolicy łuku podłużnego przyśrodkowego stopy), a także niesprawnych mięśni, co powoduje zniesienie sklepienia podłużnego stopy.

To "wariant rozwojowy" płaskostopia, który - jak mówi dr Binek - poza typowymi objawami, charakteryzuje się prawidłową ruchomością stopy, brakiem dolegliwości bólowych i innych zaburzeń morfologicznych; ma też skłonność do spontanicznej poprawy.

Inny wariant płaskostopia - według dr Binek - to "stopa płaska wiotka" związana z uogólnioną wiotkością tkanki łącznej, a towarzyszy jej zwiększona koślawość stępu, czyli tylnej części stopy. Wówczas wada wymaga konsultacji ze specjalistą i leczenia.

Nieleczone płaskostopie może stać się przyczyną dolegliwości w wieku dorosłym, m.in. powodować zwyrodnienia i stany zapalne stawów stóp, stawów kolanowych i biodrowych. Częstym skutkiem płaskostopia jest też paluch koślawy.

Płaskostopie może rozwinąć się także u osoby dorosłej zwłaszcza pod wpływem częstego długotrwałego stania, otyłości czy noszenia niewłaściwie dobranych butów. Na rozwój tej wady może np. wpłynąć noszenie przez kobietę butów na wysokim obcasie z wąskimi noskami.

Profilaktyka i korygowanie - najlepsze są ćwiczenia

Według dr Binek istotną rolę w korekcji płaskostopia odgrywają ćwiczenia, dzięki którym uzyskuje się zwiększenie siły mięśniowej i ruchomości w stawach, a także wyrobienie nawyku utrzymywania właściwej postawy ciała, w tym także prawidłowego obciążania stóp.

Fizjoterapeuta ostrzega jednak, że u dzieci, niekontrolowane, a także nieprawidłowe dozowanie ćwiczeń może spowodować pogłębienie istniejącej już nieprawidłowości. Dlatego to lekarz ortopeda powinien określić, jakie ćwiczenia i w jakim zakresie należy wykonywać.

Działania profilaktyczne powinny obejmować także dbanie o prawidłową masę ciała, noszenie odpowiedniego obuwia, unikanie długotrwałego stania.

Warto także wzmacniać mięśnie stóp poprzez jak najczęstsze chodzenie boso po różnych nawierzchniach, np. piasku lub trawie.

Leczenie płaskostopia może wiązać się także z noszeniem wkładek ortopedycznych lub specjalistycznego obuwia. W niektórych ciężkich przypadkach niezbędne są operacyjne interwencje chirurgiczne.