Projekt ustawy o leczeniu niepłodności

Na potrzebę regulacji na poziomie ustawowym kwestii związanych z leczeniem niepłodności, w tym zapłodnienia in vitro od dawna wskazują środowiska medyków oraz stowarzyszenia pacjentów. Polska jest ostatnim krajem wspólnoty, który dotąd nie uregulował – na poziomie ustawowym – kwestii związanych z dawstwem, pobieraniem, przetwarzaniem, testowaniem, przechowywaniem oraz dystrybucją komórek rozrodczych i zarodków.

In vitro pod nadzorem

Opracowany w Ministerstwie Zdrowia projekt przewiduje m.in. tworzenie Centrów Leczenia Niepłodności, które w pełnym zakresie będą się zajmować leczeniem niepłodności.

Zgodnie z propozycjami wprowadzony byłby nadzór państwa nad placówkami medycznymi wykonującymi zapłodnienie metodą in vitro. Prowadzenie tej formy leczenia wymagałoby bowiem uzyskania zgody resortu zdrowia.

W myśl projektu z procedury in vitro mogłyby korzystać nie tylko małżeństwa, ale także osoby pozostające ze sobą "we wspólnym pożyciu". Nowe przepisy dopuszczają także dawstwo niepartnerskie. Jak przewidziano, dziecko urodzone w wyniku dawstwa innego niż partnerskie (dawstwo plemników lub komórek jajowych), nie będzie miało możliwości poznania danych dawcy z wyjątkiem daty i miejsca urodzenia oraz informacji na temat stanu zdrowia.

W projekcie zawarto ponadto zakaz diagnostyki preimplantacyjnej w celu wyboru płci dziecka. Za złamanie tego zakazu przewidziano karę więzienia. Jedynym dopuszczalnym wyjątkiem byłaby sytuacja, gdy wybór płci mógłby pozwolić na uniknięcie "ciężkiej, nieuleczalnej choroby dziedzicznej".

Postępowanie z komórkami i zarodkami

Projekt przewiduje też działanie banków komórek i zarodków. Powstałby również rejestr dawców komórek rozrodczych i zarodków, który zagwarantowałby zachowanie anonimowości dawców oraz nadzór nad bezpieczeństwem i losem utworzonych zarodków. Będzie on administrowany przez Ministerstwo Zdrowia.

Wprowadzony byłby bezwzględny zakaz klonowania człowieka, prowadzenia eksperymentów na ludzkich zarodkach, tworzenia hybryd i chimer oraz bezwzględny zakaz handlu ludzkimi zarodkami oraz komórkami rozrodczymi.

Nowe przepisy wprowadziłyby także zakaz płacenia za komórki rozrodcze czy zarodki. Możliwy byłby jedynie "zwrot kosztów" poniesionych przez dawcę. Czerpanie korzyści z komórek rozrodczych i zarodków byłoby zagrożone karą do dwóch lat więzienia.

W projekcie ustawy nie określono standardów i procedur dotyczących postępowania z komórkami rozrodczymi i zarodkami, nie sprecyzowano np. liczby zarodków, które mogłyby być tworzone oraz tego, jak długo komórki lub zarodki mogłyby być przechowywane. Wszystkie te szczegółowe rozwiązania mają zostać określone przez ministra zdrowia w rozporządzeniach.