W ostatnich latach coraz więcej Polaków sięga po leki dostępne bez recepty, tzw. leki OTC (ang. Over The Counter), które można kupić nie tylko w aptekach, ale również w supermarketach, drogeriach czy na stacjach benzynowych. Samoleczenie stało się powszechne, jednak wymaga odpowiedzialności i znajomości aktualnych zasad bezpieczeństwa.
Czym są leki OTC?
Leki OTC to preparaty przeznaczone do krótkotrwałego, interwencyjnego leczenia najczęściej spotykanych dolegliwości, takich jak gorączka, ból, przeziębienie, katar czy problemy trawienne. Ich stosowanie powinno być ograniczone do sytuacji, gdy pacjent zna swoje objawy i wie, jaki lek może mu pomóc. Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty PASMI podkreśla, że leki te należy stosować wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne i zgodnie z zaleceniami zawartymi w ulotce.
Aktualne wyzwania i zmiany w dostępności leków OTC
W 2025 roku obserwuje się wzrost liczby leków OTC, a także pojawianie się nowych substancji czynnych oraz preparatów na rynku. Niestety, łatwa dostępność tych leków poza aptekami budzi coraz więcej zastrzeżeń ekspertów, zwłaszcza w kontekście bezpieczeństwa stosowania i ryzyka nadużyć, szczególnie wśród młodzieży.
W ostatnich latach wprowadzono dodatkowe ograniczenia dotyczące sprzedaży leków OTC zawierających substancje psychoaktywne, takie jak pseudoefedryna, kodeina czy dekstrometorfan. Leki te są obecnie dostępne wyłącznie w aptekach i punktach aptecznych, a ich sprzedaż osobom poniżej 18 roku życia jest zakazana. Przepisy umożliwiają także odmowę sprzedaży, jeśli istnieje podejrzenie, że lek może zostać użyty w celach pozamedycznych.
Bezpieczeństwo stosowania leków OTC – najważniejsze zasady
- Czytaj ulotki i stosuj się do zaleceń
Ulotka dołączona do leku to podstawowe źródło informacji o dawkowaniu, możliwych interakcjach, przeciwwskazaniach i czasie stosowania. W przypadku produktów, które wcześniej były wydawane na receptę, ulotki OTC zawierają dodatkowe ostrzeżenia i ograniczenia dotyczące samodzielnego stosowania.
- Nie stosuj leków OTC zbyt długo
Leki OTC przeznaczone są do krótkotrwałego leczenia – zwykle nie dłużej niż 3–5 dni. Przewlekłe stosowanie, np. środków przeciwbólowych czy kropli do nosa, może prowadzić do poważnych powikłań lub maskować objawy innych chorób.
- Zwracaj uwagę na substancje czynne
Różne preparaty mogą zawierać tę samą substancję czynną pod innymi nazwami handlowymi. Przedawkowanie, np. paracetamolu, jest realnym zagrożeniem, jeśli pacjent przyjmie kilka preparatów jednocześnie, nie sprawdzając ich składu.
- Ostrożność w szczególnych grupach pacjentów
Samoleczenie lekami OTC nie jest zalecane u niemowląt, osób starszych, niepełnosprawnych oraz w przypadku pierwszego wystąpienia objawów danej choroby. W tych sytuacjach konieczna jest konsultacja z lekarzem lub farmaceutą.
- Zgłaszanie działań niepożądanych
Każde podejrzenie działań niepożądanych po zażyciu leku OTC należy zgłosić lekarzowi lub bezpośrednio do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych – można to zrobić telefonicznie lub przez internet.
Nowości i trendy w 2025 roku
- W aptekach pojawiają się nowe leki OTC, m.in. dla alergików czy osób z problemami trawiennymi.
- Rosnąca liczba zatruć i nadużyć lekami OTC, zwłaszcza wśród młodzieży, skłania do wprowadzenia kolejnych regulacji dotyczących sprzedaży pozaaptecznej i ograniczenia liczby substancji oraz ich dawek w dostępnych preparatach.
- Zmiany w przepisach dotyczących wystawiania recept nie dotyczą leków OTC, ale rozszerzają dostęp do leków refundowanych dla dzieci i seniorów od lutego 2025 roku.
Podsumowanie
Leki OTC są wygodnym i skutecznym rozwiązaniem w leczeniu drobnych dolegliwości, ale wymagają odpowiedzialności i świadomości zagrożeń. Kluczowe jest czytanie ulotek, przestrzeganie zaleceń dotyczących czasu stosowania i dawek oraz konsultacja z farmaceutą lub lekarzem w razie wątpliwości. W obliczu coraz szerszej dostępności leków bez recepty warto pamiętać, że bezpieczeństwo pacjenta zawsze powinno być na pierwszym miejscu.
Komentarze (0)