Osocze jest to płynna część krwi, która jest środowiskiem dla elementów morfotycznych. Stanowi ok. 55% objętości krwi i zawiera 91% wody, 8% związków organicznych, takich jak: białka, cukry, witaminy, enzymy, cytokiny i lipidy oraz 1% związków nieorganicznych, które utrzymują równowagę kwasowo-zasadową organizmu.
Znajdź placówki:
Poradnia endokrynologiczna na NFZ
Poradnia endokrynologiczna osteoporozy na NFZ

Główna funkcja osocza to transport substancji niezbędnych dla organizmu. To dzięki niemu możliwy jest transport erytrocytów, leukocytów, płytek krwi, białek, glukozy, lipidów czy nawet hormonów. Dzięki zawartości albumin osocze utrzymuje stałe ciśnienie osmotyczne. Bardzo istotnymi składnikami osocza są aktywne czynniki oraz inhibitory krzepnięcia krwi. Ich obecność warunkuje utrzymanie krwi w ustroju w stanie płynnym oraz hamowanie krwawienia, gdy nastąpi uszkodzenie ściany naczynia. Czynniki krzepnięcia znajdują się w osoczu w postaci proenzymów, które w wyniku ograniczonej proteolizy przechodzą w formę aktywną. W następstwie tej reakcji następuje rozszczepienie określonych wiązań peptydowych. Proenzym stanowi substrat dla wcześniej zaktywowanego czynnika. Enzym, jako aktywny czynnik, powstaje w wyniku zachodzących wcześniej reakcji.

Czynniki krzepnięcia dzielą się na trzy grupy: czynniki zespołu protrombiny (II, VII, IX i X), które są wytwarzane w wątrobie przy udziale witaminy K; czynniki wrażliwe na działanie trombiny (I, V, VIII i XIII) - wytwarzane w hepatocytach oraz czynniki kontaktu (XI, XII, prekalikreina i wielkocząsteczkowy kininogen), które odpowiadają za wewnątrzpochodny tor krzepnięcia krwi [1; 2].

Czynnik VIII jest β2-globuliną o masie cząsteczkowej 260 kDa. Jest kodowany przez gen znajdujący się na długim ramieniu chromosomu X. Składa się z 6 podjednostek, które są oznaczone symbolami A1-A2-B-A3-C1-C2 oraz dwóch łańcuchów: lekkiego (od strony C-końca, 80 kDa, A1-A2-B) i ciężkiego (200 kDa A3-C1-C2). Czynnik VIII jest syntetyzowany w wątrobie, w mniejszym stopniu w śledzionie i węzłach chłonnych. Ok. 95% cząsteczek czynnika VIII jest związana z czynnikiem von Willebranda. Sprawia to, że czynnik VIII nie jest aktywowany przez czynnik Xa i nie jest inaktywowany przez białko C. Związany z czynnikiem von Willebranda czynnik VIII ma kilka razy dłuższy okres półtrwania. Fizjologicznie wynosi on 9-18 godzin [3]. Osocze, wykorzystywane w krwiolecznictwie, jest składnikiem krwi otrzymanym z jednej donacji krwi pełnej o objętości 450 ml +/- 10%. Po oddzieleniu z niej składników morfotycznych otrzymuje się jego jedną jednostkę. Inną metodą pozyskiwania osocza jest procedura plazmaferezy. Słowo plazmafereza pochodzi z języka greckiego: plasma - osocze, pheresis - rozdział. Jest to zabieg polegający na rozdzieleniu osocza od składników morfotycznych krwi przy użyciu separatorów komórkowych [4]. Objętość otrzymanych składników krwi zależy od metody preparatyki, jednak finalna objętość osocza wynosi zawsze ok. 200 ml+/- 10%.

Do użytku klinicznego i do frakcjonowania przekazuje się osocze świeżo mrożone FFP (Fresh Frozen Plasma). Jest to osocze zamrożone w odpowiednim przedziale czasowym - do 8 godzin od pobrania. Proces schładzania do temperatury -30⁰C nie powinien trwać dłużej niż jedną godzinę. Tylko tak zamrożone osocze zawiera czynniki krzepnięcia, albuminy, białko C i białko S w prawidłowych stężeniach. Ponadto, FFP nie może zawierać istotnych klinicznie przeciwciał odpornościowych [5, 6].

Autor: Paula Kuźniarska

Bibliografia

  • [1] Korsak J., Baranowski W. Jung, Paśnik K, Radziwon P., Ratajczak J, Rybicki Z, Sułek K. Wytyczne w zakresie leczenia krwią i jej składnikami oraz produktami krwiopochodnymi w podmiotach leczniczych, wyd. 3, Warszawa, Ministerstwo Zdrowia, Wojskowy Instytut Medyczny , Narodowe Centrum Krwi, PZWL, 2020
  • [2] https://www.aptekarzpolski.pl/rynek-lekow/08-2012-frakcjonowanie-osocza/
  • [3] Małecki R, Adamiec R.: Czynnik VIII a ryzyko zakrzepicy tętniczej, Postępy Hig Med Dosw, 2006, 60: 602-608
  • [4] Serednicki W.T, Cicio M., Woroń J. Wordliczek J.: Plazmafereza jako metoda leczenia chorych w Oddziale Intensywnej Terapii, Anestezjologia i Ratownictwo 2019;13: 270-279
  • [5] Grzegorzewski W., Mil E. Gołda K, Czerniecka-Kubicka A., Puchała Ł.: Postępy w poszukiwaniu substytutów krwi, cz.I.Preparaty stosowane obecnie w krwiolecznictwie jako wyznacznik kierunków rozwoju nowych leków, Farmacja Polska, tom 78, nr 8, 2022: 469-479
  • [6] Odnoczko E.: Laboratoryjne Aspekty rozpoznawania nabytej hemofilii A, Journal of Transfusion Medicine, 2022 tom 15, nr 1 44-48
Możesz ocenić ten artykuł: