Nadczynność tarczycy jest jednym z najczęstszych zaburzeń pracy układu wydzielania wewnętrznego. Dotyczy ok. 1-2% dorosłych w Polsce. Cierpią na nią głównie kobiety pomiędzy 20, a 40 rokiem życia. Nieleczona może prowadzić to poważnych konsekwencji, z których większości można uniknąć przy wczesnym wykryciu i zastosowaniu odpowiedniej terapii.

Znajdź placówki:
Poradnia endokrynologiczna na NFZ
Poradnia kardiochirurgiczna na NFZ
Lekarz rodzinny (POZ) na NFZ

Tarczyca

Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego. Znajduje się w przedniej, dolnej części szyi. Odpowiada za produkcję hormonów trójjodotyroniny(T3), tyroksyny (T4) i kalcytoniny, które w miarę zapotrzebowania uwalniane są do krwiobiegu. Hormony te stymulują przemianę materii, regulują termogenezę (wytwarzanie ciepła) oraz pracę ośrodkowego układu nerwowego. Działanie tarczycy regulowane jest przez hormon tyreotropowy (TSH) produkowany przez przysadkę mózgową.

Przyczyny

Do najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy w Polsce należą:
  • Choroba Gravesa-Basedowa — Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w którym organizm zaczyna zwalczać receptory TSH (TSHR) w błonach komórek pęcherzykowatych tarczycy. Oznacza to, że pomimo wysyłania przez przysadkę mózgową sygnału o zaprzestaniu produkcji hormonów, tarczyca wciąż ją kontynuuje. Choroba ta występuje ok. dziesięciokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jest najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy u dzieci.
  • Guzki toksyczne – W miąższu tarczycy powstają wydzielone obszary (guzki), które nie reagują na sygnały z przysadki mózgowej. Niektóre z nich mogą niezależnie od zapotrzebowania produkować hormony w sposób ciągły. Przyczyny powstawania guzków nie są znane, ale stwierdzono ich częstsze występowanie wśród członków tych samych rodzin. Sugeruje to, że wzrost guzków może być uwarunkowany genetycznie. Prawdopodobieństwo wystąpienia guzków toksycznych tarczycy rośnie wraz z wiekiem.
Rzadziej przyczynami nadczynności tarczycy są:
  • choroba Hashimoto — guzki przysadki mózgowej
  • spożywanie zbyt dużych ilości jodu
  • mylna reakcja tarczycy na hormon hCG (produkowany przez łożysko w trzecim trymestrze ciąży), który swoją budową przypomina TSH

Objawy

  • nadpobudliwość
  • niepokój, rozdrażnienie
  • spadek wagi przy jednoczesnym zwiększonym łaknieniu
  • wysokie tętno spoczynkowe i wysiłkowe
  • stałe uczucie gorąca
  • nadpotliwość
  • drżenie rąk
  • powiększenie tarczycy tzw. wole
  • ciągłe zmęczenie
  • bezsenność
  • biegunki
  • duszności
  • wytrzeszcz oczu
  • ciepła i wilgotna skóra
  • zaburzenia miesiączkowania
  • bezpłodność
  • łzawienie
  • niewyraźne widzenie
  • w zaawansowanych przypadkach zaburzenie widzenia kolorów

Diagnoza

W przypadku występowania objawów nadczynności tarczycy należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym. Ten może skierować na badanie stężenia TSH oraz wolnych T3 (FT3) i T4 (FT4) we krwi. Charakterystycznym dla nadczynności tarczycy będzie obniżony poziom TSH przy jednoczesnym podwyższonym stężeniu FT3 i FT4. Kolejny krok, którym jest ustalenie przyczyn nadczynności, najlepiej jest przeprowadzić pod okiem endokrynologa. Najczęstszymi badaniami diagnostycznymi są USG, badanie stężenia przeciwciał anty-TSHR, biopsja cieńkoigłowa.

Leczenie

Terapia polega zarówno na leczeniu skutków, jak i przyczyn nadczynności. W początkowych fazach kuracji dąży się do wyhamowania produkcji hormonów. W tym celu stosuje się leczenie farmakologiczne lekami przeciwtarczycowymi (tyreostatykami). Równolegle podaje się leki z grupy beta-blokerów, które mają na celu ograniczenie skutków zbyt wysokiego stężenia hormonów np. drżenia rąk. W wielu przypadkach konieczny okazuje się eliminacja niewłaściwych tkanek tarczycy. W zależności od konkretnego przypadku stosuje się różne metody:

  • Przyjmowanie doustnie określonych dawek jodu promieniotwórczego. Jest on wychwytywany przez tarczyce i niszczy ją.
  • Wstrzykiwanie etanolu bezpośrednio w guzki tarczycy. Ich tkanka ulega denaturacji i traci możliwość dalszej produkcji hormonów.
  • Chirurgiczne wycięcie tarczycy (lub jej części).

Czas oczekiwania na konsultacje z endokrynologiem refundowane przez NFZ wynosi często ponad trzy miesiące.

Koszty podstawowych badań wykonywanych prywatnie:

  • stężenie TSH, FT3, FT4, anty-TSHR – każde ok. 30 zł
  • konsultacja z endokrynologiem – ok. 100 zł
  • USG tarczycy – ok. 100 zł
  • biopsja guzka tarczycy – ok. 200 zł

Laboratoria stosują różne metody prowadzenia badań, a uzyskane wyniki mogą w pewnym stopniu odbiegać od siebie. Zaleca się, więc powtarzanie badań kontrolnych w tych samych laboratoriach.

Możesz ocenić ten artykuł: