Perlak - groźne zapalenie ucha

W literaturze fachowej perlak nazywany jest cholesteatomą, co sugeruje, że ma jakiś związek z cholesterolem. Taką nazwę wprowadzono w 1938 r. Później się okazało, że kryształki cholesterolu nie są zasadniczym składnikiem perlaka, ale określenie to pozostało.

Przyczyny choroby

Z najnowszych ustaleń wynika, że perlak powstaje ze złuszczonych warstw nabłonka, który zwykle pokrywa skórę przewodu słuchowego zewnętrznego i od zewnątrz błonę bębenkową. Złuszczając się, tworzy zbite, białoszare (perłowe) masy. Na skutek stanów zapalnych z przerwaniem ciągłości błony bębenkowej może przedostać się do ucha środkowego, a gdy się rozrasta, niszczy okoliczne tkanki kostne i kosteczki słuchowe.

Według kierownika kliniki otolaryngologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polski w Łodzi prof. Wiesława Konopki perlak może być spowodowany powikłaniem przewlekłego wysiękowego zapalania ucha oraz nawracającego ostrego zapalania ucha.

– Zdarza się on szczególnie wtedy, gdy schorzenia te są leczone niewłaściwie lub jeśli utrzymuje się dysfunkcja trąbki słuchowej - ostrzega specjalista.

Zdaniem prof. Konopki perlaki u dzieci mają zwykle większą skłonność do nawrotów i powikłań. Niekiedy rozwijają się skrycie, nie dają żadnych objawów. Mogą doprowadzić do przerwania błony bębenkowej i niedosłuchu.

Skłonności do perlaka mogą być wrodzone. Sprzyja im również długotrwały przerost migdałka gardłowego, trudności w oddychaniu przez nos i przewlekły stan zapalny zatok nosowych.

Wycieki z ucha

Objawem perlakowego zapalenie ucha środkowego są trudno leczące się wycieki z ucha z postępującym niedosłuchem. Może je powodować wtórne zakażenie bakteryjne (objawiające się ropnym i cuchnącym wyciekiem z ucha). Pogłębia to głuchotę jak i niszczenie okolicznych tkanek, zarówno błony bębenkowej, kosteczek słuchowych, jak i kości skroniowej. Zmiany te mogą być widoczne podczas wziernikowania ucha (w laryngologicznym badaniu otoskopowym).

Rozwój perlaka zwykle się nasila. W niektórych przypadkach może dojść nawet do powstania ropnia i odsłonięcia opony mózgowej, a stan zapalny przechodzi do wnętrza czaszki. Zdarzają się zapalenia błędnika z zawrotami głowy oraz uszkodzenia nerwu twarzowego, a także ropnie mózgu lub móżdżku.

Konieczna operacja

W leczeniu perlaka najbardziej skuteczny jest zabieg operacyjny, którego nie należy zbytnio odwlekać. Wcześniej konieczne jest jedynie zmniejszenie zaostrzenia stanu zapalnego, przede wszystkim usunięcie wycieku. Stosuje się odsysanie ucha, wprowadzane są również antybiotyki.

Zabieg polega na oczyszczeniu i usunięciu wszystkich chorych tkanek, w tym głównie perlaka. Czasami jest on połączony z naprawą uszkodzonych kosteczek słuchowych i błony bębenkowej. Operacje naprawcze pozwalające poprawić słuch zwykle jednak wykonywane są w kolejnym etapie, po całkowitym wygojeniu ucha. Zwykle musi minąć co najmniej sześć miesięcy.

Pacjent może opuścić szpital już na drugi dzień po operacji, musi jedynie co najmniej przez tydzień nosić opatrunek ucha, a w ciągu kilku miesięcy chronić je przed wodą. Konieczna jest też długotrwała obserwacja, ponieważ perlaki mają skłonność do nawrotów.