Personel medyczny może stosować przymus bezpośredni

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego definiuje przetrzymywanie jako krótkotrwałe unieruchomienie z użyciem siły fizycznej, przymusowe zastosowanie leków – jako doraźne lub przewidziane w planie postępowania leczniczego wprowadzenie leków do organizmu osoby bez jej zgody, unieruchomienie – jako obezwładnienie, np. z użyciem pasów czy kaftana bezpieczeństwa, a izolację - jako umieszczenie w zamkniętym i odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu, w którym osoba przebywa pojedynczo.

Tylko w uzasadnionych przypadkach

Przymus bezpośredni może być stosowany w szpitalu psychiatrycznym lub domu pomocy społecznej, a także w przypadku, gdy osoba z powodu zaburzeń psychicznych zagraża swojemu życiu lub nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i musi być przewieziona do szpitala.

Przymus wobec osób z zaburzeniami psychicznymi można stosować, m.in. gdy dopuszczają się zamachu przeciwko życiu czy zdrowiu własnemu, innej osoby, lub przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu. Jego zastosowanie jest dozwolone także, gdy takie osoby gwałtownie niszczą przedmioty w ich otoczeniu, lub gdy poważnie zakłócają funkcjonowanie placówki.

O zastosowaniu przymusu decyduje lekarz. Określa on jego rodzaj oraz osobiście nadzoruje stosowanie. Jeżeli nie jest możliwe uzyskanie natychmiastowej decyzji lekarza, o zastosowaniu przymusu może zdecydować pielęgniarka lub ratownicy medyczni. Pielęgniarka ma obowiązek powiadomić o tym lekarza, a ratownicy - dyspozytora medycznego.

Osoba, wobec której ma być zastosowany przymus, musi być uprzedzona o takiej możliwości.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia ws. sposobu stosowania i dokumentowania zastosowania przymusu bezpośredniego oraz dokonywania oceny zasadności jego zastosowania, przymus może trwać tylko do czasu ustania przyczyn jego zastosowania. Unieruchomienie lub izolacja nie może trwać dłużej niż cztery godziny (w domach pomocy społecznej - osiem godzin). Lekarz, po osobistym badaniu, może przedłużyć czas stosowania tych środków na następne dwa sześciogodzinne okresy. Każde kolejne przedłużenie jest możliwe po uzyskaniu opinii psychiatry, a po dobie należy powiadomić o tym lekarza kierującego jednostką.

Przymus pod nadzorem

Pielęgniarka ma obowiązek kontrolować stan fizyczny osoby unieruchomionej lub izolowanej nie rzadziej niż co kwadrans. Informacje o stanie tej osoby pielęgniarka bezzwłocznie odnotowuje w tzw. karcie unieruchomienia lub izolacji.

Każdy przypadek zastosowania przymusu lub uprzedzenia o możliwości jego zastosowania należy odnotować w dokumentacji medycznej.

Wobec osoby przyjętej do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody przymus bezpośredni można stosować także wtedy, gdy jest to konieczne do dokonania niezbędnych czynności leczniczych.

Inne okoliczności zastosowania przymusu wiążą się z wykonywaniem postanowień sądowych o przyjęciu osoby z zaburzeniami psychicznymi do domu pomocy społecznej lub szpitala psychiatrycznego. Jeżeli osoba, wobec której wydano takie postanowienie, odmawia stawienia się w tych placówkach lub w inny sposób utrudnia wykonanie postanowienia, sąd może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie tej osoby przez policję. Odbywa się w obecności lekarza, pielęgniarki lub zespołu ratowników.

Zasadność zastosowania przymusu w terminie trzech dni ocenia kierownik placówki lub upoważniony przez marszałka województwa psychiatra.