Profilaktyczne badania dla mężczyzn

Do najczęstszych czynników sprzyjających zachorowalności na nowotwory należą:

• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• spożywanie tłuszczów zwierzęcych,
• dieta uboga w warzywa i owoce,
• zakażenia wirusowe – zwłaszcza przenoszone drogą płciową,
• predyspozycje genetyczne.

Niebagatelne znaczenie dla profilaktyki ma zmiana stylu życia, w tym odżywiania, uprawianie sportu, a także badania profilaktyczne, które dają szansę na wykrycie raka w bezobjawowej fazie rozwoju. Obecnie medycyna umożliwia rozpoznanie aż 70 proc. nowotworów zanim dojdzie do rozległych zmian i przerzutów. Im wcześniejsza diagnoza, tym lepsze rokowania i szanse na całkowite wyleczenie.

Optymalny, opracowany przez specjalistów kalendarz antynowotworowych badań profilaktycznych, zakłada, że raz do roku należy zrobić:

• morfologię,
• OB,
• stężenie glukozy we krwi,
• badanie ogólne moczu,
• pomiar ciśnienia tętniczego.  

Co trzy lata warto wykonać pomiar stężenia elektrolitów we krwi (potas, sód, magnez, fosfor, wapń). Lipidogram, czyli pomiar stężenia cholesterolu we krwi zaleca się raz na pięć lat dla 20-40-latków, po 40. roku życia raz na dwa lata (raz do roku jeśli osoba jest obarczona rodzinnie ryzykiem miażdżycy i chorób krążenia, ma nadwagę lub pali papierosy).

Osteoporoza kojarzy się z chorobą, która dotyczy głównie kobiet. Nic bardziej mylnego, badanie gęstości kości raz na 10 lat po 40. roku życia powinni zrobić również mężczyźni. O elektrokardiogramie (EKG) warto  przypominać sobie co dwa lata po 40. roku życia i raz do roku po 50. roku życia. Niezależnie od wieku, każdy mężczyzna powinien obserwować znamiona i kontrolować jądra.

Kontrola stomatologiczna przeprowadzona raz na pół roku wraz z leczeniem ewentualnych chorób zębów i dziąseł pomoże zapobiegać wielu chorobom. Tylko pozornie jest to bez wpływu na profilaktykę antynowotworową, ponieważ naukowcy dowiedli, że zły stan jamy ustnej przekłada się na wzrost ryzyka zachorowania na raka, np. trzustki.

Najczęściej wśród mężczyzn występuje natomiast rak płuca, gruczołu krokowego, jelita grubego, pęcherza moczowego i żołądka. Dlatego warto poza podstawowymi badaniami dodatkowo robić USG.

Wiek 20-30 lat

• USG jamy brzusznej – co 3 – 5 lat,
• RTG klatki piersiowej – co na 5 lat (w szczególności osoby palące),  
• badanie jąder przez lekarza (pod kątem raka jądra) – co 3 lata,
• badanie proktologiczne (w przypadku mężczyzn będących w grupie ryzyka chorób prostaty).

Wiek 30-40 lat

• USG jamy brzusznej – co 3 - 5 lat,
• RTG klatki piersiowej – co 5 lat (w szczególności osoby palące),
• kontrola wzroku u okulisty i badanie dna oka – co 5 lat,
• badanie jąder przez lekarza – co 3 lata,
• badanie proktologiczne (w przypadku mężczyzn będących w grupie ryzyka chorób prostaty).

Wiek 40-50 lat

• kontrola wzroku u okulisty i badanie dna oka oraz ciśnienia śródgałkowego – co 2 lata,
• prześwietlenie płuc – co 2 lata (palacze według wskazań),
• RTG klatki piersiowej – co 5 lat (osoby palące papierosy - co roku),
• USG jamy brzusznej – co 3 - 5 lat,
• gastroskopia – co 5 lat,
• test na obecność krwi utajonej w kale –  raz w roku,   
• kontrola prostaty za pomocą badania per rectum – raz w roku,
• badanie jąder przez lekarza – co 3 lata.

Wiek 50 plus

• USG jamy brzusznej – raz w roku,
• RTG klatki piersiowej - co 5 lat (osoby palące papierosy RTG klatki piersiowej – raz w roku jako diagnostykę raka płuca),
• kolonoskopia - co 5 lat,
• test na obecność krwi utajonej w kale - raz w roku,
• badanie okulistyczne (badanie dna oka, pomiar ciśnienia śródgałkowego) – raz w roku.
• badaniu prostaty per rectum – co 2 lata
• oznaczenie antygenu PSA – raz w roku.
• badanie jąder przez lekarza – co 3 lata.

Większość rekomendowanych badań można wykonać w ramach Programu Profilaktyka 40 Plus. Warto z niego skorzystać, zwłaszcza w sytuacji, gdy lekarz rodzinny odmawia skierowania na badania.

Monika Stelmach (PAP)