Składniki krwi

Krew dostarcza do tkanek tlen i substancje odżywcze oraz odprowadza z nich produkty przemiany materii. Przenosi też związki aktywne biologicznie, jak np. hormony z gruczołów wewnętrznego wydzielania. Krew pełni też funkcję obronną. Dzięki tej jej właściwości organizm jest w stanie wykryć szkodliwe bakterie oraz wirusy i skutecznie im przeciwdziałać.

Większość składników krwi jest wytwarzana w szpiku kostnym - z komórek macierzystych, ale też w śledzionie, węzłach chłonnych i układzie siateczkowo-śródbłonkowym. Proces ten nosi miano hemopoezy.

Każdy ze składników krwi spełnia określoną rolę w organizmie człowieka. Główne upostaciowione składniki kwi to erytrocyty (krwinki czerwone), leukocyty (krwinki białe) i trombocyty (płytki). Nowe elementy krwi tworzą się nieprzerwanie i zastępują stare składniki, które ulegają rozpadowi. Każdego dnia powstają ich miliony.

Transportują krew

Erytrocytyty są najliczniejszymi wśród upostaciowionych składników krwi. To nieposiadające jądra wyspecjalizowane komórki o ograniczonym metabolizmie, produkowane w szpiku kostnym czerwonym. Ich zadaniem jest transport tlenu z płuc do komórek organizmu, a w odwrotnym kierunku - dwutlenku węgla, czyli produktu metabolizmu komórek.

Głównym składnikiem czerwonych krwinek, który nadaje krwi czerwoną barwę, jest hemoglobina - białko, które w płucach łączy czerwone krwinki z tlenem. Liczba czerwonych krwinek jest kontrolowana przez hormon erytropoetynę, który w 90 proc. jest wytwarzany w nerkach. Kiedy poziom tlenu spada, uwalnianie erytropoetyny stymuluje produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym.

Do prawidłowej produkcji erytrocytów potrzebne są m.in. hormony, witaminy (zwłaszcza B12), enzymy i żelazo.

Bronią przed infekcjami

Leukocyty to wytwarzane w szpiku kostnym, mające zdolność poruszania się, komórki żerne. Są one mniej liczne od erytrocytów i - w przeciwieństwie do nich - prawie bezbarwne.

W komórkach leukocytów obecne jest jądro - mają więc one zdolność do podziału. Białe krwinki, wśród których wyróżnia się granulocyty, monocyty i limfocyty, stanowią podstawowy element układu odpornościowego - ich zadaniem jest obrona organizmu przed infekcjami.

Zapewniają krzepliwość

Trombocyty są zbudowane z lipidów i białek i poruszają się biernie wraz z krążącą krwią. Dzięki temu, że mają zdolność przylegania do ścian uszkodzonych naczyń krwionośnych i tworzenia większych skupisk, pełnią niezwykle ważną rolę w prawidłowym krzepnięciu krwi.

Wszystkie upostaciowione składniki krwi znajdują się w płynnym osoczu, który stanowi ok. 50 - 60 proc. krwi. W ok. 90 proc. osocze składa się z wody, ale zawiera też różne związki organiczne i nieorganiczne, takie jak białka, kwasy tłuszczowe, glukozę, witaminy i sole mineralne. Z osocza można wyodrębnić białka konieczne dla prawidłowego krzepnięcia krwi, a więc leczenia chorych na hemofilię i inne skazy krwotoczne.

Według informacji Narodowego Centrum Krwi, pozostałe składniki krwi to hormony, transportowane do komórek rozpuszczone gazy, substancje odżywcze (cukry, tłuszcze) i witaminy, a także transportowane z komórek do układu wydalniczego produkty przemiany materii, np. mocznik i kwas moczowy.