Choroba Alzheimera - jak rozpoznać objawy?

Choroba Alzheimera to choroba zwyrodnieniowa układu nerwowego, która prowadzi do postępującego i rozległego uszkodzenia (zaniku) mózgu. Głównym jej przejawem jest stopniowa i nieodwracalna utrata sprawności psychicznej.

Zaburzenia pamięci

– Pierwsze symptomy choroby Alzheimera dotyczą głównie pamięci epizodycznej, czyli takiej, która dotyczy naszej wiedzy o naszym życiu, np. tego, gdzie byliśmy lub kogo spotkaliśmy - wyjaśnia prof. Tadeusz Parnowski z warszawskiego Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Objawem choroby mogą być również trudności z trafieniem do znanych miejsc.

Chorzy często też zapominają, gdzie schowali różne przedmioty, co - jak podkreśla prof. Parnowski - prowadzi do zaburzeń zachowania, ponieważ osoby te denerwują się i podejrzewają członków najbliższej rodziny o ich celowe ukrycie.

– Do charakterystycznych objawów choroby Alzheimera należy tzw. anomia, czyli zapominanie nazw różnych przedmiotów i opisywanie tych przedmiotów w sposób funkcjonalny - mówi prof. Parnowski. Przykładowo chory, próbując nazwać "pióro", mówi "pisak" lub "to, czym się pisze".

– Osoby z chorobą Alzheimera tracą umiejętność uczenia się nowych rzeczy - podkreśla prof. Parnowski. Czerpią wiedzę o życiu i o sobie ze swojej pamięci, ale nie mogą już uczyć się nowych rzeczy. Dlatego np. pamiętają, co się stało 25 lat wcześniej, ale nie potrafią sobie przypomnieć, co jedli na śniadanie.

Zaburzenia zachowania

Równolegle z zaburzeniami pamięci dochodzi też do zmiany zachowania i sposobu funkcjonowania chorego - niektóre zaburzenia zachowania pojawiają się przed kłopotami z pamięcią. Chorzy mogą mieć też problemy z logicznym myśleniem i koncentracją uwagi.

W początkowej fazie choroby Alzheimera u ok. 30 proc. pacjentów pojawia się depresja. Może ona być spowodowana złym samopoczuciem chorego, który wie, że coś złego się z nim dzieje, i nie daje sobie rady z zadaniami, z którymi dotychczas nie miał problemu. - Obecnie badane są również związki pomiędzy mechanizmem powstawania depresji a mechanizmem powstawania choroby Alzheimera – dodaje prof. Parnowski.

Chorzy mogą też cierpieć na zaburzenia snu i zachowania w godzinach wieczornych. Osoby te zachowują jasność i sprawność umysłu w godzinach rannych, a w miarę upływu dnia - zwłaszcza wtedy, kiedy przychodzi zmierzch - stają się niespokojni, wrażliwi i nie mogą zasnąć. Takie problemy ze snem połączone z zaburzeniami zachowania nazywa się "syndromem zachodzącego słońca".

Osobom tym mogą również zdarzać się wybuchy złości i agresji werbalnej wobec domowników, zwłaszcza, jeżeli nie rozumieją oni choroby i nie wiedzą jak traktować chorego. Zdarza się np. że chory ma pretensje do krewnych, że go nie karmią, ponieważ nie pamięta, że już zjadł posiłek. Niekiedy rodzina nie pozwala choremu wyjść z domu, ponieważ wcześniej zdarzyło mu się zgubić - takie zachowanie też może budzić agresję.

30 miliony chorych

Jako pierwszy chorobę opisał na początku XX w. Alois Alzheimer, niemiecki psychiatra i neuropatolog.

W Polsce na chorobę Alzheimera cierpi ponad 200 tys. osób, a liczba ta systematycznie rośnie wraz ze starzeniem się społeczeństwa. Szacuje się, że na świecie żyje około 30 milionów osób z tą diagnozą, a do roku 2050 liczba chorych może się potroić. Choć naukowcy intensywnie poszukują skutecznej recepty na walkę z Alzheimerem, obecnie dostępne terapie jedynie łagodzą objawy i spowalniają postęp choroby, nie oferując całkowitego wyleczenia.

– Wspaniała choroba - codziennie poznaję nowych ludzi - żartował Ronald Reagan, gdy jego stan jeszcze na to pozwalał. Inne sławne ofiary tej choroby to irlandzka pisarka Iris Murdoch, aktorka Rita Hayworth i piłkarz Istvan Puskas.