Jedząc surowe mięso, można zachorować na włośnicę

Włosień jest niewielkim nicieniem - samica ma ok. 3 mm, a samiec - 0,5 mm. Źródłem zakażenia człowieka może być mięso świni lub dzika, które zjadły włośnia wraz z mięsem padłej myszy czy szczura. Włosień może być obecny także w mięsie koni. Źródłem zakażenia może być też konina i baranina.

W Polsce, w środowisku naturalnym, obecność włośni stwierdzano też u wielu zwierząt leśnych - dzików, wilków, lisów, kun, tchórzy, borsuków, jenotów i drobnych gryzoni. Z kolei w środowisku przydomowym włosień może występować również u hodowlanych zwierząt futerkowych, koni, owiec, kóz, psów, kotów, myszy i szczurów.

Rozwój pasożytów

Człowiek zaraża się tym pasożytem wskutek spożycia surowego lub niedogotowanego mięsa. W tym przypadku zawierającego cysty włośnia (jedząc surowe mięso ryzykuje się zakażeniem tasiemcem). Kwasy żołądkowe rozpuszczają powłokę cysty, uwalniając tym samym larwy, które przedostają się do jelita cienkiego. W jelicie larwy dorastają, osiągają dojrzałość płciową i zaczynają rodzić kolejne larwy, które wraz z krwią lub chłonką dostają się do mięśni.

We włóknach mięśniowych larwy rozwijają się i w ciągu kilku tygodni zwijają się i otorbiają. Część z nich przeżywa w organizmie człowieka nawet kilkanaście lat.

Objawy i powikłania

Część zarażeń może przebiegać bezobjawowo. W przypadkach objawowych obserwuje się gorączkę (nawet powyżej 40 stopni Celsjusza), bóle mięśni i objawy alergiczne. Bóle mięśni, przypominające te reumatyczne, zwykle pojawiają się w krótkim czasie po wystąpieniu gorączki i dotyczą głównie mięśni często używanych - gałek ocznych, karku, zginaczy kończyn. Charakterystyczny dla włośnicy jest obrzęk wokół oczu i powiek oraz krwawe wybroczyny widoczne w spojówkach oczu albo pod paznokciami.

Powikłania we włośnicy często zależą od umiejscowienia larw poza układem mięśniowym i mogą dotyczyć układu nerwowego i oddechowego oraz mięśnia sercowego. Już pod koniec pierwszego tygodnia choroby mogą wystąpić objawy zapalenia opon i mózgu. Zdarzają się też objawy ze strony narządu wzroku - światłowstręt, mroczki, bóle gałki ocznej. Choroba w swojej najgroźniejszej postaci może być śmiertelna.

Diagnoza i leczenie

Włośnicę u ludzi wstępnie diagnozuje się poprzez oznaczanie liczby eozynofili (rodzaju białych krwinek) - wzrost ich liczby w rozmazie krwi występuje w każdym przypadku zachorowania na tę chorobę.

Inną metodą jest oznaczanie aktywności enzymów mięśniowych, która zwykle jest wielokrotnie wyższa niż u osoby zdrowej. Rozpoznanie potwierdza obecność swoistych przeciwciał w surowicy krwi pacjenta podejrzanego o zarażenie. W przypadku dalszych wątpliwości wykonuje się biopsję tkanki mięśniowej - najczęściej z mięśnia naramiennego.

Leczenie prowadzone jest w warunkach szpitalnych. Stosuje się leki przeciwrobacze - mebendazol i albendazol.

Nieliczne przypadki

Dzięki restrykcyjnym przepisom regulującym obrót, ubój i badanie sanitarno-weterynaryjne zwierząt rzeźnych i mięsa oraz nadzorowi sanitarnemu nad produkcją i obrotem żywnością pochodzenia zwierzęcego przypadki włośnicy nie są w Polsce liczne. Według danych Państwowego Zakładu Higieny jest ich od kilku do kilkudziesięciu rocznie - w 2008 r. były cztery, w 2009 r. - 36, w 2010 r. - 51, w 2011 r. - 23, w 2012 - jeden, a w 2013 r. - dziewięć.