Samorządy zawodowe w systemie ochrony zdrowia

W Polsce funkcjonują obecnie: Naczelna Izba Lekarska, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Naczelna Izba Aptekarska, Naczelna Izba Diagnostów Laboratoryjnych. Przynależność do samorządu zawodowego jest obowiązkowa.

Samorządy sprawują kontrolę

Przekazanie samorządom zawodowym pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów medycznych wynika z Konstytucji RP. Jej zapisy przewidują, że w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawód zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem takich zawodów dla ochrony interesu publicznego.

Zasady funkcjonowania samorządu, jego zadania i organy określają odpowiednie ustawy.

Dzięki samorządowi osoby wykonujące zawód medyczny podlegają samodyscyplinie i samokontroli.

Wpływ samorządów na prawo

Jednym z głównych zadań samorządów zawodowych jest opiniowanie w ramach konsultacji społecznych projektów aktów prawnych dotyczących funkcjonowania rynku ochrony zdrowia. Samorząd jest też uprawniony do składania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego w sprawach dotyczących zgodności z konstytucją przepisów dotyczących wykonywania danego zawodu zaufania publicznego.

Podczas zjazdów przedstawiciele samorządów zawodowych przyjmują uchwały określające działalność samorządu, sprawozdania z dotychczasowej działalności, zajmują stanowiska w sprawach związanych z danym środowiskiem.

Samorządy wydają dokumenty potwierdzające prawo wykonywania zawodu i uprawniające do jego wykonywania oraz certyfikaty uprawniające do pracy poza granicami Polski. Rolą samorządów jest także prowadzenie rejestrów osób uprawnionych do wykonywania zawodu.

Integrowanie środowiska

Samorządy odpowiedzialne są ponadto za ustanowienie Kodeksów etyki zawodowej, a następnie sprawują kontrolę nad przestrzeganiem zasad wykonywania danego zawodu.

Członkowie samorządu są zobowiązani do przestrzegania ustalonych przez samorząd zasad etyki. Naruszenie tych norm wiąże się z odpowiedzialnością zawodową przed sądami zawodowymi i rzecznikami odpowiedzialności zawodowej. Odpowiedzialność ta przewiduje sankcje - od upomnienia po pozbawienie prawa do wykonywania zawodu.

Zadaniem samorządu jest także integrowanie środowiska oraz m.in. współpraca z towarzystwami naukowymi, szkołami wyższymi i innymi jednostkami badawczo-rozwojowymi zarówno kraju, jak i za granicą.