Wady ortopedyczne u dzieci - jak wcześnie rozpoznać?

Wśród wad ortopedycznych są wady nabyte oraz patologie, z którymi dziecko przychodzi na świat. Określane są jako wrodzone, chociaż - jak podkreśla w rozmowie dr n. med. Tomasz Poboży, chirurg ortopeda ze Szpitala Medicover - na ich wystąpienie nie zawsze mają wpływ nieprawidłowe geny.

Wady wrodzone

Wady wrodzone zwykle ujawniają się bezpośrednio po urodzeniu lub we wczesnym niemowlęctwie. Należą do nich np. wrodzony kręcz szyi, wysokie ustawienie łopatki, nieprawidłowa liczba palców, złożone wady będące nie tylko problemami ortopedycznymi, np. rozszczep kręgosłupa, a także patologie, gdzie problemy ortopedyczne są wtórne do innych poważnych schorzeń, takich jak mózgowe porażenie dziecięce.

Tu zaliczyć można także dysplazję, czy wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, ale to jedna z tych sytuacji, gdzie nie tylko geny mają znaczenie, dlatego - jak podkreśla dr Poboży - właściwiej mówić o rozwojowej niż wrodzonej dysplazji stawu biodrowego.

Specjalista zwraca uwagę, że niektóre wady wrodzone nie muszą być widoczne zaraz po porodzie – np. wrodzona łamliwość kości.

Wady nabyte

Patologie nabyte to najczęściej tzw. wady postawy oraz deformacje układu kostnego spowodowane niedoborami pokarmowymi (np. krzywica z powodu niedoboru witaminy D3) lub zaburzeniami hormonalnymi, a także zmiany wtórne do innych chorób (np. nerek).

Wady nabyte mogą objawiać się w różnym wieku.

– Niektóre z nich, np. płaskostopie, zaburzenia osi kolan, w pewnym wieku i do pewnego stopnia nasilenia mogą być traktowane jako mieszczące się w granicach normy, dziecko najczęściej z nich wyrasta - mówi dr Poboży.

Na co zwrócić uwagę?

Uwagę powinny zwracać odstępstwa od tego, co można uznać za normę: nadmierne wygięcie kręgosłupa do przodu lub tyłu, nienaturalne wysunięcie głowy lub barków do przodu, odstające łopatki, wysunięty do przodu brzuch, zaokrąglenie, spłaszczenie lub wklęśnięcie klatki piersiowej. Te symptomy wiązać się mogą ze zniekształceniem kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.

Przy skoliozach uwagę zwraca niesymetryczne ustawienie miednicy, łopatek, barków, brodawek sutkowych oraz tzw. garb żebrowy. Czasem można mieć wrażenie nierównej długości kończyn.

– Część wad może mieć przyczyny, których wczesne wykrycie i usunięcie może zapobiec nasileniu deformacji i komplikacjom w przyszłości. A komplikacje te mogą dotyczyć nie tylko układu ruchu. Np. płaskostopie współistniejące z koślawością pięt może powodować m.in. przewlekłe bóle stóp w późniejszym wieku - ostrzega lekarz.

Rodzice czasem zwracają uwagę na "stawianie stóp do wewnątrz". Dr Poboży podkreśla, że przeważnie nie jest to objaw istotnej patologii, często wynika ze zwykłego nawyku.

Co sprzyja wadom postawy?

Występowaniu wad postawy sprzyjają takie czynniki jak chodzenie w niewłaściwym obuwiu, spędzanie długiego czasu w pozycji siedzącej, na nieodpowiednim krześle, spanie na nierównym, zapadającym się materacu, noszenie plecaka na jednym ramieniu.

Specjalista przypomina, że krzesło powinno być takiej wysokości, a siedzisko takiej długości, żeby całe udo było podparte siedziskiem, a stopa całością kontaktowała się z podłożem.

Wskazane jest, żeby krzesło miało podparcia pod przedramiona. Materac łóżka powinien być odpowiednio sztywny (np. z włókna kokosowego).