Autotransfuzja (transfuzja autologiczna) jest to zabieg przetaczania krwi, gdy biorcą i dawcą jest ta sama osoba. Najważniejszym jej celem jest wyeliminowanie, w miarę możliwości, przetaczania krwi alogenicznej. Jest to niezwykle istotne dla osób, które są zimmunizowane i bardzo trudno jest im dobrać krew zgodną grupowo.
Czym jest autotransfuzja?
Autotransfuzja (transfuzja autologiczna) jest to zabieg przetaczania krwi, gdy biorcą i dawcą jest ta sama osoba. Najważniejszym jej celem jest wyeliminowanie, w miarę możliwości, przetaczania krwi alogenicznej. Jest to niezwykle istotne dla osób, które są zimmunizowane i bardzo trudno jest im dobrać krew zgodną grupowo.
Autotransfuzje zyskały na popularności pod koniec XX w. i było to związane z poczuciem zagrożenia chorobami przenoszonymi drogą transfuzji: wirusowym zapaleniem wątroby oraz AIDS. Autotransfuzja była w tym czasie propagowana jako skuteczna metoda profilaktyki zakażeń drogą przetoczeń. Wprowadzenie badań serologicznych, umożliwiających wykrycie i eliminację krwiodawców zakażonych wirusami HIV lub wirusowego zapalenia wątroby spowodowało, ze krew stała się bezpieczniejsza niż kiedykolwiek wcześniej. Pojawianie się nowych chorób nie wyklucza jednak ponownego wzrostu zainteresowania przetaczaniem krwi autologicznej.
Korzyści i zagrożenia autotransfuzji
Autotransfuzja jest to zabieg medyczny, który wiąże się z różnymi korzyściami oraz zagrożeniami. Do zalet można zaliczyć: zapobieganie zakażeniom patogenami przenoszonymi przez krew, zapobieganie aloimmunizacji krwinkami czerwonymi, uzupełnienie zapasów krwi, zabezpieczenie zgodnej serologicznie krwi dla chorych z obecnością aloprzeciwciał, a także zapobieganie niepożądanym reakcjom poprzetoczeniowym. Do wad tej metody można zaliczyć: ryzyko zakażenia bakteryjnego, ryzyko błędu administracyjnego, ryzyko przeciążenia krążenia a także ryzyko wystąpienia niedokrwistości i konieczności dodatkowych przetoczeń
Kiedy nie można poddać się autotransfuzji?
Czynnikiem decydującym w kwalifikacji chorego jest jego stan kliniczny. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest: niskie stężenie hemoglobiny, aktywne zakażenie bakteryjne lub zagrożenie takimi zakażaniami, choroba serca przebiegająca z sinicą, sinicze wady serca, ciężkie zwężenie aorty, niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, czy przebyty zawał serca, a także zaburzenia neurologiczne- niewydolność krążenia mózgowego, padaczka czy guz mózgu.
Metody autotransfuzji
W praktyce klinicznej stosuje się następujące rodzaje autotransfuzji:
- przedoperacyjne pobranie krwi chorego,
- hemodilucja normowolemiczna,
- przetoczenie krwi własnej wynaczynionej: z pola operacyjnego lub z drenażu rany pooperacyjnej.
Przedoperacyjne pobranie krwi chorego
Pobranie krwi własnej do autotransfuzji może odbywać się co 3-7 dni w ciągu 5-6 tygodni poprzedzających zabieg. Objętość pobieranej krwi jest uzależniona od masy ciała chorego. U pacjentów z masą ciała powyżej 50 kg pobiera się 450 ml krwi pełnej. U osób o masie ciała mniejszej niż 50 kg objętość krwi pobranej nie powinna przekroczyć 12%. W przypadku dzieci konieczne jest skompensowanie utraconej objętości krwi przetoczeniem płynów infuzyjnych. Chorzy, którzy oddają więcej niż jedną jednostkę krwi pełnej zwykle muszą suplementować preparaty żelaza. U pacjentów, którym pobiera się krew przedoperacyjnie wykonuje się badania: oznaczenie grupy krwi w układzie ABO i antygenu D z układu Rh, badanie w kierunku obecności przeciwciał odpornościowych, wykonuje się również badania w kierunku kiły i chorób wirusowych: WZW B, WZW C i HIV.
Kandydatami do przedoperacyjnego oddawania krwi są pacjenci oczekujący na planowe zabiegi operacyjne. Najczęstszą grupą są chorzy poddawani zabiegom ortopedycznym, zabiegom na otwartym sercu, chirurgii naczyniowej, a także przy zabiegach ginekologicznych, chirurgii przewodu pokarmowego i neurochirurgii.
Hemodulucja śródoperacyjna
Hemodylucja normowolemiczna (Acute Normovolemic Hemodilution, ANH) jest metoda autotransfuzji, która polega na pobraniu krwi pełnej chorego przed rozpoczęciem zabiegu chirurgicznego z jednoczesnym wyrównaniem objętości krwi krążącej płynami do hemodylucji: krystaloidami i roztworami koloidów
Przetoczenie krwi wynaczynionej śródoperacyjnie
Przetoczenie krwi wynaczynionej śródoperacyjnie jest metoda autotransfuzji, w czasie której przetaczana jest krew własna chorego odzyskana z pola operacyjnego. Zdolność przenoszenia tlenu przez odzyskane w ten sposób krwinki czerwone jest porównywalna z analogiczną zdolnością krwinek alogenicznych w koncentracie. Metoda jest stosowana w zabiegach chirurgicznych, w których spodziewana jest utrata krwi przekraczająca 20% całkowitej krwi krążącej m.in. kardiochirurgia, duże zabiegi ortopedyczne, neurochirurgia i chirurgia naczyniowa. Przeciwwskazaniem do stosowania tej metody jest używanie miejscowe substancji o właściwościach prokoagulacyjnych lub płukanie pola operacyjnego środkami odkażającymi stosowanymi miejscowo. Ryzyko stanowi zanieczyszczenie bakteryjne krwi oraz duże stężenie cytokin i składników układu dopełniacza.
Przetoczenie krwi wynaczynionej pooperacyjnie
Przetoczenie krwi wynaczynionej pooperacyjne jest metodą niezwykle rzadko stosowaną. Krew jest przetaczana zwrotnie przez mikrofiltry po pobraniu lub wcześniejszym przemyciu. Metoda jest skuteczna i bezpieczna w przypadku dużego krwawienia z rany pooperacyjnej. Może prowadzić jednak do gorączki, hipotonii, posocznicy poprzetoczeniowej, uszkodzenia nerek oraz zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.
Autor: Paula Kuźniarska
Bibliografia
- Korsak J., Baranowski W., Jung, Paśnik K., Radziwon P., Ratajczak J., Rybicki Z., Sułek K., Wytyczne w zakresie leczenia krwią i jej składnikami oraz produktami krwiopochodnymi w podmiotach leczniczych, wyd. 3, Warszawa, Ministerstwo Zdrowia, Wojskowy Instytut Medyczny, Narodowe Centrum Krwi, PZWL, 2020.
- Korsak J., Łętowska M.,Transfuzjologia Kliniczna Alfa-medica Press 2009.
