Trzy badania, które warto robić raz w roku

- Aż około 90 proc. chorób krwi można wykryć dzięki tej triadzie badań – podkreśla internista i hematolog prof. Wiesław Jędrzejczak z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Coroczna morfologia, OB i ogólne badanie moczu nie znajdują się w wykazie badań przesiewowych w kierunku wykrycia choroby (jak to jest na przykład z cytologią jako badaniem wskazującym potencjalne nieprawidłowości, które mogą wiązać się z rozwojem raka szyjki macicy). Hematolodzy jednak zaznaczają, że ich doświadczenie zawodowe i zdrowy rozsądek nakazują proponowanie pacjentom, by pomimo tego braku poddawać się tym prostym i nieinwazyjnym badaniom.

Wiele chorób nowotworowych układu krwionośnego nie daje wyraźnych objawów: na przykład pacjent łatwo wytłumaczy sobie przepracowaniem poczucie zmęczenia. Podczas debaty "Czas w onkologii" onkolodzy zwracali uwagę, że w związku z tym brakiem jednoznacznych objawów właśnie dzięki morfologii, OB oraz badaniu ogólnym moczu można "wyłapać" te potencjalnie śmiertelne choroby na wczesnym etapie.

Co więcej – jak wskazywał prezes Polskiej Unii Onkologii, nowotwory układu krwionośnego to choroby, co do których nie istnieje zestaw zachowań profilaktycznych, które dawałyby sporą gwarancję ich uniknięcia. O ile bowiem głównym winowajcą raka płuca jest palenie tytoniu (około 90 proc. chorych na nowotwory to byli lub obecni palacze) , to jeśli chodzi np. o białaczki, choć abstynencja tytoniowa na pewno jest wskazana, to jednak nie ma bezpośredniego przełożenia na rozwój tego nowotworu. W tej sytuacji proste badania pomocnicze są jedyną metodą, by wykryć chorobę na wczesnym etapie.

Nie tylko nowotwory

Morfologia krwi, OB i badanie ogólne moczu pozwalają zresztą na wykrycie także innych problemów zdrowotnych, takich jak niedokrwistość (jedna z najczęściej występujących chorób przewlekłych, która doprowadza do upośledzenia funkcjonowania całego organizmu i bywa objawem wielu innych chorób), stany zapalne, choroby nerek, odwodnienie będące skutkiem stanów chorobowych czy metaboliczne.

Czujność onkologiczna

Onkolodzy od lat apelują do lekarzy innych specjalności o zachowanie tzw. czujności onkologicznej, a zatem uwrażliwienie na objawy, które mogą, choć nie muszą świadczyć o rozwoju choroby nowotworowej. Podczas debaty eksperci podkreślali, że czujność onkologiczną, choć na innym poziomie, powinni wykazywać też pacjenci.

Taka czujność po stronie pacjenta to nie tylko – jak wskazywał prof. Tadeusz Pieńkowski z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego – znajomość swojego organizmu i zwracanie uwagi na niepokojące objawy. To także stosowanie zasad zdrowego stylu życia, czyli dbałość o prawidłową masę ciała, unikanie alkoholu, abstynencja tytoniowa, odpowiednia dieta i ruch oraz regularne badania kontrolne.

- To jest jednak trudne, kiedy w reklamach widzimy radosne matki dające cukierki radosnym dzieciom, radosnych ludzi pijących piwo i kiedy dziennie sprzedaje się w Polsce 700 tys. "małpek". I dlaczego wódka jest towarem pierwszej potrzeby na stacji benzynowej? – pytał.

Tymczasem jest o co walczyć. Otyłość, alkohol i tytoń to trzy istotne czynniki ryzyka prowadzące do rozwoju wielu nowotworów.

Jak przypomniał dr Jakub Gierczyński, ekspert ochrony zdrowia, w 2016 roku z powodu nowotworów zmarło w Polsce około 100 tys. osób. Dodał, że wielu z tych zgonów można byłoby uniknąć, gdyby pacjenci bardziej o siebie dbali przez całe życie, choroba została wcześniej wykryta, a prawidłowe leczenie wdrożone bez zbędnej zwłoki.

Justyna Wojteczek

Dziennikarka i publicystka od wielu lat zajmująca się tematyką zdrowia, medycyny i systemu opieki zdrowotnej. Kieruje Serwisem Zdrowia Polskiej Agencji Prasowej. Pierwsza redaktor naczelna dwutygodnika dla lekarzy Medical Tribune, pracowała też m.in. w Gazecie Prawnej, Medycynie Praktycznej, wydawnictwie Termedia. Pełniła funkcję rzeczniczki prasowej Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Autorka książki "Wiesław Jędrzejczak. Pozytywista do szpiku kości".